Yeniçağ Gazetesi: Ekonominin üzerine bomba yağmasın

Yeniçağ Gazetesi’nin bugünkü manşeti…

EKONOMİNİN ÜZERİNE BOMBA YAĞMASIN!

İktisatçılar, hükümete İsrail’in İran’a saldırarak başlattığı kaosun aslında düşüncede olan Türk iktisadına ağır yara açmaması için gerekli önlemleri alması daveti yaptı

PLANLAR UYGUN YAPILMALI

İsrail’in İran’a saldırmasının akabinde İran’ın yanıt vermesi ve sıcak savaşın bölgeye yayılma ihtimali, dünya piyasalarının yanı sıra, iç piyasayı da vurdu. Akabinde BİST 100, dünyanın en çok kaybeden borsası oldu, petrol, döviz ve altın fiyatları tırmandı. Piyasalardaki bu zelzelenin iktisadın geneline yayılarak enflasyonu ve cari açığı tetiklemesi ihtimaline karşı iktisatçılar, iktisat idaresine ikaz üstüne ihtar yaptı. Merkez Bankası eski Başekonomisti Prof. Dr. Hakan Kara, “Orta Doğu’daki son gelişmeler, içinde bulunduğumuz dünyada iktisat idarelerinin planlarını her şeyin güzel gideceğine nazaran yapmaması gerektiğine dair görüşümüzü bir defa daha teyit etti” dedi.

ENFLASYON FIRLAYABİLİR

Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Mehmet Alagöz de “Özellikle borsadaki yüksek bedel kayıpları, Türkiye’deki firmaların bundan olumsuz etkileneceğini, Türkiye iktisadının de bu süreçten ziyanla çıkacağını açıkça ortaya koydu” dedi. Alagöz, dış ticaretin yavaşlaması, ihracatın gerilemesinin ekonomik büyümeye daha da darbe vurabileceği ihtarında bulundu. Alagöz, savaşın uzaması halinde güç fiyatlarında önemli artışlar yaşanabileceğini söyledi. Bu durumun Türkiye’de üretim maliyetlerini artırarak enflasyonu kısa vadede üst taraflı baskılayacağına işaret etti.

GÜÇLÜ PROGRAM ŞART

Bir yandan savaş öbür yandan Hürmüz Boğazı’nın kapatılmasının Türkiye için büyük tehdit olacağına vurgu yapan TOBB İktisat ve Teknoloji Üniversitesi’nde iktisat profesörü Fatih Özatay da böylesi bir krizle lakin güçlü ekonomik programla baş edilebileceğini belirterek, “1990 yılındaki Körfez Savaşı’nda Türkiye’nin risk primi arttı, faizi arttı, döviz kuru arttı fakat güçlü bir iktisat programı uygulanıyordu ve tesirleri süreksiz oldu, 1,5 ay sonra her şey eski haline döndü. Bilemediğimiz şey: Bu kriz süreksiz mi olacak yoksa derinleşecek mi? Ne kadar uzun sürerse, Türkiye’ye tesirleri olumsuz olacaktır” dedi.

EKONOMİ İDARESİNE İKAZ: CANAVAR TIRMANABİLİR

Piyasada İsrail-İran savaşının Türkiye iktisadında enflasyonu üst çekeceği tasası başladı. Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Mehmet Alagöz, savaşın uzaması halinde güç fiyatlarında önemli artışlar yaşanabileceğini söyledi. Bu durumun Türkiye’de enflasyonu kısa vadede üst taraflı baskılayacağına işaret etti.

Alagöz, “Türkiye iktisadının bu süreçten ziyanla çıkacağı açıkça ortada” dedi. Prof. Hakan Kara da petrol fiyatlarındaki yükselişe karşı, iktisat idaresinin tedbir alması gerektiğine dikkat çekti.

İsrail’in İran’a saldırmasının akabinde İran’ın karşılık vermesi ve sıcak savaşın bölgeye yayılma ihtimali , dünya piyasalarının yanısıra, iç piyasayı da vurdu. Akabinde BİST 100, dünyanın en çok kaybeden borsası oldu, petrol , döviz ve altın fiyatları tırmandı. Piyasalardaki bu sarsıntının iktisadın geneline yayılarak enflasyonu ve cari açığı tetiklemesi ihtimaline karşı iktisatçılar ekonomi idaresine ikaz üstüne ihtar yaptı. Hazine eski Müsteşarı iktisatçı Dr. Mahfi Eğilmez’den sonra Merkez Bankası eski başekonomisti Prof. Dr. Hakan Kara da İsrail’in İran’a yönelik taarruzlarına yönelik değerlendirmesinde, global risklerin iktisat siyasetlerinde her vakit hesaba katılması gerektiği konusunda hükümetui uyardı. Kara, “ekonomi idarelerinin planlarını her şeyin güzel gideceğine nazaran yapmamaları gerektiğini” petrol fiyatları üzerinden hatırlattı. İsrail’in İran’a yönelik taarruzlarıyla Orta Doğu’da başlayan tansiyon, global piyasaları sarstı. Altın ve petrol fiyatları uçarken, risk primleri yükseldi, borsalar sert düştü. Bilkent Üniversitesi Öğretim Üyesi ve Merkez Bankası eski Başekonomisti Prof. Dr. Hakan Kara, toplumsal medya hesabından yaptığı paylaşımda, şu tabirleri kullandı: “Ortadoğu’daki son gelişmeler, içinde bulunduğumuz dünyada iktisat idarelerinin planlarını her şeyin âlâ gideceğine nazaran yapmaması gerektiğine dair görüşümüzü bir defa daha teyit etti.”Kara’nın bu bildirisi, jeopolitik risklerin iktisat siyasetleri üzerindeki tesirini bir defa daha gösterirken, petrol fiyatlarındaki yükselişle yatırımcıların inançlı limanlara yönelmesi ve gelişmekte olan ülkelerdeki kırılganlıkların artması da bekleniyor.

Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Mehmet Alagöz, “Özellikle borsadaki yüksek paha kayıpları, Türkiye’deki firmaların bundan olumsuz etkileneceğini, Türkiye iktisadının de bu süreçten ziyanla çıkacağını açıkça ortaya koydu” dedi.Prof. Dr. Alagöz, borsadaki değer kaybının yüzde 5’i aşması halinde borsanın kapatılması durumu kelam konusu olduğunu vurgulayarak, bu durumun yatırımcı itimadını zedeleyeceğine dikkat çekti. Prof. Alagöz, döviz kurunda yaşanabilecek sıçramaları önlemek gayesiyle Merkez Bankası’nın faiz artışına gitme ihtimalinin gündeme gelebileceğini ifade etti. Anadolu Ajansı piyasa anketinde bu savaş sonrası Merkez Bankası’nın faizi sabit tutacağı beklentisi hakim oldu.

Bölgedeki istikrarsızlık nedeniyle Türkiye’nin bilhassa Orta Doğu ülkeleriyle olan ticaretinin sekteye uğrayabileceğini vurgulayan Prof. Dr. Alagöz, dış ticaretin yavaşlaması ihracatın gerilemesinin ekonomik büyümeye daha da darbe vurabileceği ikazında bulundu.

İran’ın dünya genelinde petrol üretiminde yedinci sırada yer aldığına dikkat çeken Prof. Dr. Alagöz, savaşın uzaması halinde güç fiyatlarında önemli artışlar yaşanabileceğini söyledi. Bu durumun Türkiye’de üretim maliyetlerini artırarak enflasyonu kısa vadede üst istikametli baskılayacağına işaret etti. İktisat servisi

‘KÖRFEZ SAVAŞININ TESİRLERİNİ 1.5 AYDA ATLATTIK’

İsrail- İran savaşı nedeniyle Avrupa’daki doğal gaz fiyatları ise güne yüzde 4 yükselişle başladı. BBC Türkçe’ye konuşan ekonomistlere nazaran, iki ülke ortasındaki krizin büyümesi ve başka ülkelerin de dahil olması ihtimallerine bağlı olarak, altın ve petrol fiyatlarında yükseliş devam edebilir.İsrail ve İran ortasındaki çatışmanın Basra Körfezi bölgesine yayılması durumunda güç arzının düşeceğinden telaş ediliyor.İran’ın Hürmüz Boğazı’nı kapatması dünya genelindeki petrol akışının yüzde 20’sini etkileyeceği belirtiliyor. JP Morgan yayımladığı bir notta, Hürmüz Boğazı’nın kapatılması halinde petrol fiyatlarının varil başına 120-130 dolar düzeyine yükselebileceği ikazında bulundu.BBC Türkçe’ye konuşan Ege Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Aykut Lenger Hürmüz Boğazı’nın kapatılmasının petrol fiyatı üzerinde baskı oluşturacağını söyledi.

TOBB İktisat ve Teknoloji Üniversitesi’nde iktisat profesörü Fatih Özatay da 1990 yılındaki Körfez Savaşı’nın tesirlerini hatırlatarak bölgesel gerginliğin çözülmesi halinde Türkiye iktisadı üzerindeki tesirin de “geçici” olabileceğini kaydetti ve şöyle dedi: “Körfez savaşında Türkiye’nin risk primi arttı, faizi arttı, döviz kuru arttı fakat güçlü bir iktisat programı uygulanıyordu ve tesirleri süreksiz oldu, 1,5 ay sonra her şey eski haline döndü.”

“Bu cins durumlarda petrol ve altın üzere göstergeler çabucak sıçrıyor lakin şimdi bilemediğimi şey: Bu kriz süreksiz mi olacak yoksa derinleşecek mi? Ne kadar uzun sürerse, Türkiye’ye tesirleri olumsuz olacaktır.”

1990 KÖRFEZ KRİZİNDE TÜRKİYE İKTİSADI TARIMLA YÜZDE 9.1 BÜYÜDÜ

1990 yılının ikinci yarısında 2 Ağustos’da Irak’ın Kuveyt’i işgali ile baş gösteren Körfez Krizi pek çok ülkeyi, bilhassa petrol ithal eden ülkelerle gelişmekte olan ülke ekonomilerini değerli ölçüde etkileyen ekonomik istikrarlar yeni bir değişim sürecine girmişti. Petrol fiyatları 1990 yılı içinde varil başına $ 15’a kadar indi, sonra krizin patlak vermesinin akabinde ortalama fiyatlar Ekim’de ve Aralık’ta 26 dolara çıktı. Turgut Özal’ın Cumharbaşkanlığı, ANAP’ın iktidarı periyodunda Körfez Krizi sırasında Türkiye iktisadına genel olarak bakıldığında 1990 yılı büyüme suratı %9.1 dolayında gerçekleşti. Devrin büyüme suratının bu kadar yüksek olmasının nedeni olarak ziraî gelirin artışı ve 1989 yılında konjontürel olarak gerçekleşen düşük oranlı büyüme sayılabilir. 1991 yılının en bariz özelliği ise ithalatın kıymetli ölçüde artması sonucunda çok yüksek düzeyde seyreden iç talebin karşılanması olmuştu. Kamu açıklarının azıltılmasına yönelik tedbirlerin yetersizliği, kalıcı mali refomların gerçekleştirilememesi ve en değerlisi bütçe açıklarının büyük ölçüde iç borçlanma ile kapatılmaya çalışılması enflasyon oranının %50’lerin üzerine çıkmasına yol açmıştı. Irak’ın Kuveyt’i işgalinin başladığı 1990 yılının son çeyreğinde gerçekleşen ihracat evvelki devirlere nazaran kıymetli bir artış göstermesine rağmen ithalattaki artış suratını yakalayamamıştı.

EKONOMİ SERVİSİ