Uzman isim deprem konusundaki asıl soruna dikkat çekti: Sınıfta kaldık

Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi (SUBÜ) tarafından düzenlenen ‘SUBÜ Konuşmaları’nın 88’inci konuşmacısı, ‘Türkiye’de Sarsıntı Gerçeği’ bahisli söyleşiyle Bursa Teknik Üniversitesi (BTÜ) Rektörü Prof. Dr. Naci Çağlar oldu.

Moderatörlüğünü SUBÜ Sarsıntı Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi (DAMER) Müdürü Doç. Dr. Osman Kırtel’in üstlendiği söyleşide; Türkiye’nin depremselliği, sarsıntıya sağlam bina üretiminin değeri, kentsel dönüşüm, yapılaşmaya yönelik alınan yasal tedbirler ve kontrol düzenekleri üzere hususlar üzerine konuşuldu. 6 Şubat sarsıntıları ve Türkiye’de depremsellik üzerine konuşan BTÜ Rektörü Prof. Dr. Naci Çağlar, “Rabbim bu türlü büyük afetleri bir daha yaşatmasın. 6 Şubat zelzeleleri Cumhuriyet tarihinin en yıkıcı ve kayıpları en fazla olan sarsıntılarından oldu.

İstanbul Havalimanı için hazırlanan sarsıntı planı açıklandı

Depremlerden sonra gündeme gelen bahisler genelde, zelzelenin oluş nedenleri ve fay çizgileri biçiminde oluyor. Ama asıl sorun yapıların yetersiz ve zelzeleye hazır olmamasıdır. Artık zelzelesi değil binaları konuşmalıyız. Bu yüzden yapıların süratli bir formda zelzeleye nasıl hazırlanabileceği konusu üzerine odaklanılması gerekiyor. Evvelki yıllarda SUBÜ Rektörü Prof. Dr. Mehmet Sarıbıyık hocamın söylediği bir kelam vardı; ‘Nasıl yağmur yağınca, kar yağınca binalara sığınıyorsak. Sarsıntıda de içine sığınabileceğimiz binalar inşa etmeliyiz’ diyordu. Bende bu kelamlara katılıyorum” dedi.

“EN VAHİM HUSUS İSE ÜLKEMİZDE BU MEVZUDA UYGULANAN YÖNETMELİKLER KÂFİ DURUMDA”

Türkiye’de zelzele yönetmeliğinin kâfi olduğunu vurgulayan Çağlar “6 Şubat sarsıntıları her ne kadar büyük olsa da binalar bu halde yıkılmamalıydı. Türkiye kurallarında yapı mevcudunun yüzde 14’ünün yıkılması, zelzelenin büyüklüğünü gösteriyor. En vahim bahis ise ülkemizde bu mevzuda uygulanan yönetmelikler kâfi durumda. ‘Depremler çok büyük depremlerdi, o yüzden bu yaşanan yıkım doğal’ diyorlar. Bu yıkımlar asla doğal değil. Zelzele ne kadar büyük olursa olsun, Türkiye’deki standartlara nazaran yapılan binaların ayakta kalmayı başarabilmesi gerekiyordu. Maalesef bu hususta sınıfta kaldık. Yıkım nedenlerinin başında binaların imal etabının sağlıklı olmaması ve gereğince denetlenmemesi geliyor. Zelzeleler Türkiye için olağan bir durum lakin binalar sarsıntılara gereğince direnç gösteremiyor ve afetler ağır sonuçlar doğuruyor. Bir bina 1975 yılı sonrası hazırlanan yönetmeliklere uygun biçimde yapıldıysa ve en az kaideleri sağlıyorsa yıkılması çok güç olur. Biz binaları standartlara uyarak, gerektiği üzere yapsak bu yıkımlarla karşılaşmayız. Sarsıntıların insanları öldürmesi gerekmiyor” diye konuştu.

“DEPREME HAZIR OLMAYAN BİNALAR VAR”

Çağlar, “Bir inşaat ustası yıkılan binada kimlerin çalıştığının bulunabileceğini bilse işini gerektiği üzere yapmaz mı? Kıymetli ve hoş şeyleri ödüllendirdiğimiz üzere, yanlış şeylere de gerekli cezayı vermeliyiz. Ustasından mühendisine, projesinden müteahhidine kadar kim sorumluysa gerekli cezalar verilmeli. Ülkemizde kontrol sisteminin daha uygun işlemesi gerekli. Kontrol sistemi seçime girmeyecek bir kurum tarafından yürütülmeli. Fakat her şeyden evvel ahlaki olarak insanları uygun yetiştirmek lazım. İnsanlara sorumluluk hissini aşılamamız gerekiyor ki bunlar bizim kültürümüzde de olan şeyler. İnsanlarımızın da sarsıntı konusunda bilinçlenmesini sağlamalıyız.

Fay çizgilerini konuşmak yerine insanlarımıza binalarının farkında olmalarını, binanın zelzele performansını öğrenmeleri gerektiğini anlatmalıyız. Sakarya, birçok ile nazaran zelzele kültürü olan bir kent. Lakin sarsıntıya hazır olmayan binalar var. Bir ovada kurulduğu için yumuşak yer yüzünden civardaki sarsıntılardan de etkileniyor. 1967 sarsıntısında yıkılmayan binaların 1999 sarsıntısında yıkıldığını gördük. Buradan da anlıyoruz ki, bir evvelki zelzelede yıkılmayan binanın sağlam olduğu söylenemez. Tüm binaların denetim edilmesi gerekiyor. Sarsıntıdan sonra binanın hasar almasını olağan görüyoruz, lakin hasarın denetim edilmesi gerekiyor. Sakarya’da bu denetimlerin yapılması gerektiği kanaatindeyim” biçiminde konuştu.