Kırkpınar’da geri sayım: Er Meydanı, 664’üncü kez kuruluyor
Türk güreşinin asırlardır süren kalbi, Edirne Sarayiçi’nde bir sefer daha atacak. 664. Tarihi Kırkpınar Yağlı Güreşleri, 4-6 Temmuz tarihlerinde düzenlenecek tertiple geçmişin izlerini bugünün çayırına taşıyacak.
Kırkı başpehlivan olmak üzere 826 pehlivan, rakibinin sırtını yere getirmek için çayıra çıkacak.
NASIL BAŞLADI?
Rumeli’ye fetih için giden akıncıların güreş tutarken can verdiği anlatısıyla doğan bu gelenek, asırlardır tıpkı topraklarda, tıpkı heyecanla sürüyor.
Kırkpınar, Rumeli’nin fethine giden 40 akıncıdan Ali ile Selim kardeşlerin, fetih yolunda birbirleriyle saatlerce güreşmeleri sonrası can verdikleri bir efsanenin ismi.
Galibi aşikâr olmayan bir güreşte can veren iki akıncıya vefa olarak 664 yıldır devam eden tarihi güreşlerin, asırlardır kimileri değişime uğrasa da gelenekleriyle geleceğe taşınan “olmazsa olmazları”, Kırkpınar’ı efsane yapmaya devam ediyor.
Ayakta ve yerde yapılan güreşlerde oyunlar, “elense, tırpan, kaz kanadı, ayakta güreşi bağlama, budama, paça, kazık, kepçe, kemane, kolbastı, köstek, künde, boyunduruk, kurt kapanı, yanbaş, sarma” olarak sıralanıyor.
Yağlı güreş kurallarına nazaran, rakibi sırt üstü getirmek, rakibini kucaklayıp, ayağını yerden kesmiş vaziyette en az üç adım taşımak, rakibi pes ettirmek, rakibin ayağından kispetini çıkarmak ya da uzunluktan boya kispetin yırtılması yenilmenin işareti manasına geliyor.
Yağlı güreşlerde hakeme, seyirciye yahut rakibe kelam ya da işaretle hakaret etmek, rakiple tartışmak, güreşi sulandırmak, şike yapmak, güreş kurallarına uymamak, hakeme riayet etmemek ceza gerektiriyor.
KIRKPINAR’A ÖZEL TERİMLER
Kırkpınar’a özel birtakım tabirlerin manası ise şöyle:
Ağa: Eskiye göre artık yalnızca bir simge durumunda olsa da ağa, Kırkpınar’ın vazgeçilmez ögelerinin başında geliyor. Evvelden güreşleri düzenleyen, konukları ağırlayan, mükafatlar dağıtan ağanın pek çok vazifesi Edirne Belediyesi ve Türkiye Güreş Federasyonu tarafından yapılıyor.
Başpehlivan: Kırkpınar’da baş güreşlerinde rakibini yenen pehlivan Türkiye başpehlivanı unvanını alıyor. Bu unvanı 3 defa üst üste alan başpehlivan altın kemerin daimi sahibi oluyor.
Kispet: Manda ve dana derisinden yapılan pehlivan giysisine verilen isimdir. Beli sarması için bel kısmında kalın bir ip bulunan kispetin, paça kısmı da bir sicimle bağlanır. Güzel bağlanmayan bir paça, rakip güreşçinin parmaklarını paçadan içeri sokup yenmesi manasına gelir. Kispetler zembil ismi verilen hasır çantalarla taşınır.
Peşrev: Pehlivanın rakibiyle güreşe tutuşmadan evvel yaptığı antrenmanların bütünüdür. Muhakkak bir ritüeli bulunan peşrev, pehlivanı seyreden seyirciyi coşturarak, güreşçiye de moral yükler. Hakem heyeti önünde toplanan pehlivanlar, cazgırın tanıtımıyla peşreve başlar. Üç ileri, üç geri gidişten sonra yere sol diz ile çökülür. Evvel sağ el yere, dize, dudağa ve alına vurulur. Bu formda çayırda gidiş geliş yapılır, bu sırada karşılaşılan rakibin paçaları yoklanır, sırtı sıvazlanır, enseler bağlanır, eller tutuşulur.
Yağlanma: Güreşte, her iki pehlivan da savunma emelli yağlanır, yağ sürülen beden kolay kavranamaz. Pehlivanlar, omuzlarına, göğüslerine, kol ve kispetlerine yağ sürer.
Cazgır: “Salavatçı” da denilen cazgır, hakem heyetinin eşleştirdiği pehlivanların isimlerini, memleketlerini uygun manilerle söyler, pehlivanları güreşe dua ile davet eder.
Davulcu ve zurnacı: Güreşlerin olmazsa olmaz ögelerindendir. Çaldıkları ezgilerle pehlivanları ve seyirciyi coştururken, kimi vakitte güreşteki temponun düştüğünü, vuruşlarıyla pehlivanlara aktarırlar.
Kırmızı tabanlı mum: Kırkpınar’ın davet simgesidir.
