İlişkileri bitiren asla söylenmemesi gereken zehirli cümleler
Aşk, inanç ve iletişim üzerine kurulu bağlar, bazen farkında olmadan söylenen birkaç sözle sarsılabiliyor.
Psikologlar, “zehirli cümleler” olarak isimlendirilen bu sözlerin, çiftler ortasındaki duygusal bağı yıpratarak ayrılıkların kapısını araladığını belirtti.
Bilimsel araştırmalar ve memleketler arası uzman görüşleri, bu cümlelerin yalnızca anlık öfke patlamaları olmadığını, tıpkı vakitte uzun vadeli ruhsal hasarlara yol açabileceğini ortaya koydu.
Peki, hangi sözler ilgileri zehirliyor ve bu tuzaklardan nasıl kaçınılır? Tüm ayrıntılar haberimizde…
ZEHİRLİ CÜMLELERİN RUHSAL ANATOMİSİ
Zehirli cümleler, çoklukla tenkit, suçlama, genelleme yahut küçümseme içeren sözler olarak tanımlandı.
ABD’deki Gottman Enstitüsü’nün kurucusu psikolog Dr. John Gottman, 40 yılı aşkın müddettir çift terapileri üzerine yaptığı araştırmalarda, kimi cümlelerin bağlarda “dört nala koşan felaketler” olarak isimlendirdiği yıkıcı tesirler oluşturduğunu belirtti. Gottman’ın Journal of Family Psychology’de yayımlanan çalışması, “Sen daima böylesin” yahut “Benden daha düzgününü mi bulacaksın?” üzere sözlerin, çiftler ortasında güvensizlik ve duygusal aralık yaratarak boşanma mümkünlüğünü %30 artırdığını gösterdi.
İngiltere’deki Oxford Üniversitesi’nden klinik psikolog Dr. Susan Heitler, zehirli cümlelerin ekseriyetle “genellemeler” ve “kişisel saldırılar” halinde ortaya çıktığını vurgulayarak, “Örneğin, ‘Hiçbir vakit beni dinlemiyorsun’ demek, partneri bir bütün olarak hatalar ve savunma sistemini tetikler. Bu, irtibatı tıkar ve empatiyi yok eder” dedi.
Heitler, bu çeşit sözlerin, partnerin kendini kıymetsiz ve anlaşılmamış hissetmesine yol açtığını, bunun da ilgiyi yavaş yavaş tükettiğini belirtti.
EN YAYGIN ZEHİRLİ CÜMLELER NELER?
Psikologlar, münasebetlerde en sık kullanılan ve yıkıcı tesire sahip birtakım cümleleri sıraladı:
“Sen daima böylesin” yahut “Hiç değişmeyeceksin”: Genellemeler içeren bu tabirler, partnerin karakterine yönelik bir atak olarak algılandı. Gottman’a nazaran, bu tıp cümleler, çiftler ortasında “duygusal taş duvar” oluşmasına neden oldu.
“Benden daha güzelini bulamazsın”: Bu söz, partnerin özgüvenini zedeleyerek duygusal manipülasyona yol açıyor. The American Psychological Association’a nazaran, bu çeşit cümleler, bağlantıda güç dengesizliği oluşturdu.
“Başka biri olsa bunu yapmazdı”: Karşılaştırma içeren tabirler, partnerin kendini yetersiz hissetmesine neden oldu. Dr. Heitler, bu cümlelerin, kıskançlık ve güvensizlik üzere olumsuz hisleri körüklediğini söyledi.
“Boş ver, sen anlamazsın”: Küçümseme içeren bu tabir, partnerin hislerini geçersiz kılıyor ve irtibat köprülerini yıkıyor.
Türkiye’den Uzman Psikologlar, zehirli cümlelerin Türk toplumunda da sıkça kullanıldığını ve bilhassa “Senin yüzünden bu türlü oldu” üzere suçlayıcı sözlerin çiftler ortasında derin yaralar açtığını belirtti.
Uzmanlar, “Bu cümleler, öfke anında söylense bile, partnerin bilinçaltında birikerek itimat kaybına yol açar. Çiftler, bu tuzaklardan kaçınmak için ‘ben dili’ni kullanmayı öğrenmeli” tavsiyesinde bulundu.
BİLİMSEL BULGULAR NE SÖYLÜYOR?
Zehirli cümlelerin alakalar üzerindeki tesiri, sadece duygusal değil, tıpkı vakitte nörolojik seviyede de incelendi.
Nature Communications’da yayımlanan bir araştırma, olumsuz ve suçlayıcı sözlerin, beynin amigdala bölgesini aktive ederek gerilim hormonu kortizol salgısını artırdığını gösteriyor. Bu, çiftler ortasında kronik gerilim ve duygusal tükenmişlik oluşturdu. Öte yandan, yapan bağlantı kullanan çiftlerde, oksitosin üzere bağlanma hormonlarının salgılandığı ve münasebetin güçlendiği gözlemlendi.
Journal of Social and Personal Relationships’te yayımlanan bir öbür çalışma, zehirli cümlelerin ağır olarak kullanıldığı bağlarda, partnerlerin %40’ının bir yıl içinde ayrıldığını ortaya koydu. Bilhassa, “defansif iletişim” olarak isimlendirilen savunma ve karşı akın döngüsü, ilgilerin çöküşünü hızlandırdı. Dr. Gottman, bu döngüyü kırmanın yolunun, çiftlerin birbirine karşı şefkatli ve anlayışlı bir lisan kullanması olduğunu vurguladı.
ZEHİRLİ CÜMLELERDEN KAÇINMANIN YOLLARI
Uzmanlar, zehirli cümlelerin alakaları yok etmesini önlemek için şu tekliflerde bulunuyor:
“Ben dili” kullanın: “Beni dinlemediğini hissediyorum” yerine “Beni dinlemediğinde kendimi kıymetsiz hissediyorum” demek, suçlama yerine hisleri tabir etti.
Sakin kalmaya çalışın: Öfke anında söylenen cümleler çoklukla zehirli oldu. Dr. Heitler, derin nefes alarak yahut konuşmayı erteleyerek duygusal patlamaların önüne geçilebileceğini söyledi.
Empati kurun: Partnerinizin bakış açısını anlamaya çalışmak, suçlayıcı tabirlerden kaçınmayı kolaylaştırır.
Profesyonel takviye alın: Çift terapisi, zehirli irtibat kalıplarını kırmada tesirli bir prosedür. Türkiye’de de çift terapisi, son yıllarda giderek daha fazla tercih edildi.
Uzman Psikologlar, “Çiftler, zehirli cümlelerin farkına vardıklarında ve bunları değiştirmek için gayret gösterdiklerinde, bağlarında mucizevi bir dönüşüm yaşanabilir. Kıymetli olan, karşılıklı hürmet ve anlayışı tekrar inşa etmektir” dedi.
KELİMELERİNİZLE BAĞLANTINIZI KURTARIN!
Psikologlar, sözlerin gücünün hafife alınmaması gerektiği konusunda hemfikir. Zehirli cümleler, fark edilmeden alakaların temelini çürütebiliyor. Lakin, şuurlu bir uğraş ve yapan irtibatla, çiftler bu tuzaklardan kurtulabilir ve daha sağlıklı bir bağ inşa edebilir. Uzmanların daveti net: Sözlerinizi dikkatle seçin, zira onlar ya aşkınızı güçlendirir ya da sessizce yok eder.
