‘Huzur gelecek’ denilen Suriye kan gölüne döndü’ 745’i sivil 1000 kişi öldürüldü

Suriye’de Esad rejiminin yıkılmasının akabinde Heyet Tahrir Şam (HTŞ) liderliğindeki muhalif güçler, başşehir Şam’da anayasal kurumlarıyla devlet otoritesini yine inşa etmeye çalışırken, ülkenin batı bölümündeki Lazkiye ve Tartus kentlerinde, eski rejim yanlıları ile yeni idare ortasında patlak veren ve dört gündür devam eden çatışmalar tekrar iç savaş mı tasasına yol açtı. Londra merkezli Suriye İnsan Hakları Gözlemevi (SOHR), perşembeden bu yana devam eden çatışmalarda 745’i sivil Nusayri olmak üzere toplamda 1000’den fazla insanın hayatını kaybettiğini sav ederken memleketler arası haber ajansları ise sivil ölümlere dair sayıları doğrulayamadığını belirtiyor.

SURİYE RESMİ HABER AJANSI’NDAN GELEN BİLGİLER

Suriye’de ordu güçleri ile devrik Esad rejimi ögeleri ortasında çatışmalar yaşanıyor. Suriye resmi haber ajansı SANA, Lazkiye’deki devrik rejim ögelerinin altı hastaneye hücumlar düzenlediğini duyurdu. SANA’ya konuşan içişleri bakanlığı yetkilisi, bölgede “bireysel ihlallerin” yaşandığını kabul etti ve bunları durdurma kelamı verdi. Güvenlik güçlerinin karşı atak başlattığı bildirildi. Verilen bilgiye nazaran olaylarda ölenler ve yaralananlar oldu. Altyapı da hasar gördü.

DIŞ BASINDAN BİLGİLER

BBC, infazların Suriye’nin yeni hükümetine bağlı güçler tarafından gerçekleştirildiğine dair tezleri bağımsız olarak doğrulayamadı.

SOHR, AFP haber ajansına birinci yaptığı açıklamada, öldürülenler ortasında 13 bayan ve 5 çocuğun da bulunduğunu belirtti.

SURİYE KAYNAKLARI’NDAN GELEN BİLGİLER

Suriye Savunma Bakanlığı da, devrik rejim ögelerinin Lazkiye’deki Deniz Kuvvetleri Komutanlığına düzenlediği saldırıyı engellediklerini açıkladı.

Suriye insan hakları gözlemevine göreyse çatışmalarda son iki gün içinde 745 sivilin hayatını kaybetti.

COLANİ’DEN ÇATIŞMALARA AİT AÇIKLAMA

Suriye’deki Heyet Tahrir Şam (HTŞ) yönetiminin başkanı Muhammed el Colani’nin (Ahmed el Şara), başta Alevilerin çoğunlukta olduğu Lazkiye kenti olmak üzere günlerdir devam eden çatışmalara ait konuştu. Yüzlerce sivilin öldürüldüğü çatışmaların, ‘beklenen zorluklar’ kapsamında olduğunu söyleyen Colani, ‘toplumsal barışın korunması gerektiğini’ belirtti.

Şam’ın Meze bölgesindeki El-Ekrem Mescidi’nde yaptığı konuşmada, mevcut krizin ‘kontrol’ altında olduğunu savundu.

BİRLİK MESAJI

Cumhurbaşkanı Ahmed Şara’ysa bir ileti yayımlarak “ulusal birlik ve beraberlik” vurgusu yaptı.

Suriye Cumhurbaşkanlığı Medya Ofisi’nin yayınladığı görüntüde Şara, kimi devrik rejim ögelerinin yeni Suriye’yi sınamaya kalkıştığını söyledi. Suriye’yi muhafazanın herkesin ortak sorumluluğu olduğunu belirtti.

Devrik rejim güçlerine de seslenen Suriye Cumhurbaşkanı, onlara altından kalkmayacakları bir karşılık vereceklerini söyledi.

Ahmed Şara, provokasyon yapmayı amaçlayan devrik rejim güçlerinin peşini bırakmayacaklarını, onları mahkemeye çıkaracaklarını vurguladı.

Şara, silahı yalnızca devletin elinde toplama konusunda kararlı olduklarını da belirtti.

SOHR: 745 SİVİL ÖLDÜRÜLDÜ

İngiltere merkezli Suriye İnsan Hakları Gözlemevi (SOHR) ise, HTŞ idaresine bağlı güvenlik güçlerinin 745 sivili öldürdüğünü bildirdi. SOHR Başkanı Rami Abdulrahman, toplam 1000’i aşkın kişinin öldürüldüğü çatışmaların ülkede yaşanan en büyük şiddet hareketlerinden biri olduğuna işaret etti.

‘ACİL DURUM KOMİTESİ’ KURULDU

Suriye’deki süreksiz idaresinin Savunma Bakanlığı’ndan bir yetkili, kıyı şeridine çıkan tüm yolların kapatıldığını aktardı. Reuters’a konuşan yetkili, çatışmaları takip etmesi için bir acil durum komitesinin kurulduğunu ve ’emirlere uymayanları askeri mahkemeye sevk edileceğini’ söyledi.

Kaynak, şu tabirleri kullandı:

“Bakanlık olarak, tüm askeri operasyonlarımızın milletlerarası hukuk ve insan haklarına uygun olarak yürütülmesine büyük ehemmiyet veriyoruz. Bu komite, muhtemel ihlallerin tespiti ve soruşturulması konusunda değerli bir rol oynayacak.”

LAZKİYE VE TARTUS’A DESTEK BİRLİKLER SEVK EDİLDİ

Suriye ordusu, tank, zırhlı işçi taşıyıcı, çok namlulu roketatar üzere ağır silahların da bulunduğu yüzlerce araçtan oluşan destek birlikleri Lazkiye ve Tartus vilayetlerine sevk etmiş durumda.

Suriye haber ajansı SANA’nın güvenlik kaynaklarına dayandırdığı haberine nazaran, devrik rejim güçlerini yakalamak için operasyonlar genişletilerek devam edecek.

Silahını teslim etmek isteyenlereyse en yakın güvenlik noktasına yönelme daveti yapılıyor.

Güvenlik güçleri daha evvel de Dera vilayetine bağlı Sanamayn ilçesinde silahlarını teslim etmeyi reddeden devrik rejimin silahlı ögelerine karşı operasyon başlatmıştı.

OLAYLARIN FİTİLİNİ ATEŞLEYEN İSİM: GİYAS DELLE

6 Mart’ta devrik rejim ögelerinin, güvenlik güçlerine pusu kurup 11 güvenlik görevlisini öldürmesiyle büyüyen çatışmaların planlayıcısı olarak, Uzman Esad’a bağlı generallerden Giyas Delle ismi öne çıkıyor.

Devrik rejimin lideri Beşşar Esad’ın kardeşi Uzman Esad’a bağlı 4. Tümen’de misyon alan Delle’nin ismi, birliğin Suriye’de işlediği birçok katliamda geçti.

Delle, 2012’de Şam’ın Muadamiye ve Deraya bölgelerinde sivil halka yönelik ağır silahlarla yapılan katliamlardan sorumlu tutuluyor.

İNSANLARIN AÇLIKTAN ÖLDÜĞÜ ABLUKALARI YÖNETTİ

Devrik rejim kumandanı, Şam’ın Madaya ve Zebadani bölgelerinde 100’den fazla kişinin açlıktan öldüğü rejim ablukalarını da yönetti.

Çok sayıda sivilin açlıktan öldüğü Doğu Guta ablukasında da Delle ön saflardaydı.

Devrik rejim generalinin, muhalif güçlere ve sivillere yönelik hücumların düzenlendiği yıllardan, İran komutasındaki milislerle çekilmiş fotoğrafları toplumsal medyada hala mevcut. Hakikaten Yetenekli Esad, devrik rejim periyodunda İran’la en uygun bağlantılara sahip en güçlü rejim elebaşı olarak biliniyordu.

REJİM DEVRİLİNCE LAZKİYE’YE KAÇTI

Delle, rejimin devrilmesinden sonra memleketi Lazkiye’ye kaçtı ve burada örgütlediği eski asker ve milislerle yeraltı yapılanmasına giderek bunu “askeri meclis” olarak ilan etti.

Hükümet güçlerini Lazkiye ve Tartus’tan çıkaracaklarını savunan Delle, 6 Mart’ta yayımladığı bildiride, mevcut idaresi devirmek için harekete geçtiklerini duyurdu.

Lazkiye’nin Beyt Yaşut köyünde 1971’de doğan Delle, Suriye’de ateşkesi engelleme faaliyetlerindeki rolü nedeniyle 20 Ağustos 2020’de ABD’nin yaptırım listesine girmişti.

Lazkiye’de 6 Mart’ta patlak verip artan çatışmalar, dün akşam güvenlik güçlerinin bölgede hakimiyet kurmasıyla büyük ölçüde sonlanmıştı.

1- BU NOKTAYA NASIL GELİNDİ?

Suriye’de 61 yıllık eli kanlı Baas rejiminin 8 Aralık’ta devrilmesiyle Esad rejimine bağlı birçok subay ve milis kümesi, Esad ailesinin mensup olduğu Nusayri toplumunun kalesi olarak da bilinen Lazkiye ve Tartus kırsalına çekilmişti. Eski rejimin kalıntıları olarak nitelenen bu yapıların harekete geçebileceği, Suriye Devrimi’nin birinci gününden itibaren güçlü bir ihtimal olarak değerlendiriliyordu. Çatışmaların başlamasıyla eski rejimin generallerinden Giyas Süleyman Kolla liderliğinde ilan edilen ‘Suriye’nin Kurtuluşu İçin Askeri Konsey’ bu sebeple uzmanları şaşırtmadı.

2- DIŞ MÜDAHALE Mİ VAR

Misyonunu, yeni rejimin devrilmesi ve Suriye topraklarının tamamının kurtarılması olarak açıklayan Esad yanlısı kümenin Lübnan’daki Hizbullah ve Iraklı milislerden mali dayanak, PKK’nın Suriye kolu PYD/YPG’den de lojistik takviye aldığı öne sürüldü. Hizbullah’ın basın ofisinden yapılan açıklamada ise dayanak tezleri “kesin bir dille” reddedildi. Suriye nüfusunun yaklaşık yüzde 9’unu oluşturan Nusayriler, Esad ailesinin 50 yıllık iktidarı boyunca askeri ve güvenlik kurumlarında ağır temsil ediliyordu. İhtilalin akabinde bölgede, Esad rejiminin acımasız idaresi nedeniyle Nusayri toplumuna misilleme yapılabileceği korkusu yaşanıyordu. Öte yandan çatışmaların başlamasından bir gün evvel İran’ın üst seviye isimlerinden Ali Ekber Velayeti, Şam idaresini iç savaşla tehdit etmiş, “Suriye’de her an bir iç savaş çıkabilir” diye konuşmuştu.

3- SON OLAYLAR NASIL BAŞLADI?

Dört gündür devam eden olaylar, eski rejimin üst seviye askerleri tarafından kurulan ve Rusya’da sürgünde bulunan Beşar Esad ile uyum içinde olduğu ileri sürülen ‘askeri konsey’in perşembe günü Lazkiye’nin Ceble ilçesinde, bölgede faaliyetlerde bulunan emniyet güçlerine pusu kurarak saldırması sonucu başladı. Yeni Suriye idaresine bağlı en az 15 askerin öldürüldüğü taarruz sonrası Esad yanlısı ‘askeri konsey’, Şam’a bağlı güçlerin Tartus ve Lazkiye’den çekilmesini talep ederken aksi takdirde rehin aldıkları güvenlik güçlerini öldürecekleri tehdidinde bulundu. İran’a yakınlığıyla bilinen Kolla, daha sonra müzakerelere açık olduğunu duyurdu. Toplumsal medyada Nusayri toplumuna yakın hesaplar da kümenin, Şam idaresine tutuklu takası için müzakere talebinde bulunduğunu aktardı. Suriye’deki yeni idaresi amaç alan taarruz sonrası Şam’ın ise karşılığı sert oldu.

HANGİ ÜLKE NE DİYOR?

Suriye’deki son gelişmeler milletlerarası gündem de yakından takip ediliyor. Türkiye başta olmak üzere birtakım ülkelerin dışişleri bakanlıklarının verdiği yansılar şöyle:

– Türkiye: Suriyelilerin barış ve refah içinde yaşama hakkını maksat alan her türlü aksiyonun karşısındayız. Bu cins kışkırtmaların, Suriye’nin ve bölgemizin huzuruna karşı bir tehdit haline gelmesine müsaade verilmemelidir.

– Rusya: Suriye’nin geçiş devrinin güçlü şartlarında, ulusal birliğin korunması, vatandaşların güvenliğinin sağlanması ve etnik yahut dini kökenlerine bakılmaksızın yasal haklarının savunulması son derece değerlidir.

– İran: Suriye’de şiddet ve istikrarsızlıktan derin tasa duyuyoruz. Ülkedeki tüm etnik ve dini kümelerin barış içinde bir ortada yaşamasının teşvik edilmesinin kıymetini vurguluyoruz.

Öte yandan Fransa Dışişleri Bakanlığı ise, sivilleri hedef alan şiddet olaylarını kınadığını açıkladı. Açıklamada, hatalıların cezalandırılması gerektiği belirtildi. Bakanlık, bu olayların nedenlerini ortaya çıkarmak için bağımsız bir soruşturma yapılmasını talep ediyor.

Aynı zamanda Avusturya Dışişleri Bakanlığı da X platformunda, “tüm tarafları gerginliği azaltmaya ve suçluları yargılamaya” çağırdığını duyurdu. Bakanlık ayrıyeten, “Suriye’deki fiili idarenin kapsayıcı ve barışçıl bir siyasi geçişi garanti altına alması gerektiğini” vurguladı.

“SURİYE İÇİN İNANÇ İKLİMİ”

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, yaklaşık 1 ay evvelki Şara ile görüşmesinin akabinde Suriye ile Türkiye’nin iki ülkenin ve bölgenin selameti açısından birlikte tıpkı hedef doğrultusunda güç birliği yapmaktan diğer bir yolunun bulunmadığını belirterek, “Dayanışma içerisinde hareket ederek terörün olmadığı bir huzur ve itimat iklimini ortak coğrafyamızda tam manasıyla hakim kılacağımıza inanıyorum.” sözlerini kullanmıştı.