Drone sürüleri zihinle uçuyor! Beynin komutası
İnsansız hava araçları (UAV), yani drone’lar, tarımdan güvenliğe, lojistikten sinematografiye kadar birçok alanda hayatımızın vazgeçilmez bir kesimi haline geldi. Lakin bu araçların denetimi çoklukla karmaşık kumandalar, radyo denetleyicileri yahut taşınabilir uygulamalar aracılığıyla sağlanıyor ve birden fazla drone’un eşzamanlı idaresi önemli bir eşgüdüm sorunu oluşturdu.
Arizona Eyalet Üniversitesi’nde (ASU) İnsan Odaklı Robotik ve Denetim Laboratuvarı’nda (HORC) yürütülen çığır açan bir çalışma, bu sorunu kökten çözmeyi vaat ediyor: Zihin denetimli drone teknolojisi.
Laboratuvarın yöneticisi Doç. Dr. Panos Artemiadis liderliğinde geliştirilen sistem, insan beyni arayüzü (BCI – Brain-Computer Interface) teknolojisini kullanarak tek bir operatörün bir drone sürüsünü zihinsel komutlarla yönlendirmesini mümkün kılıyor. Artemiadis, “Birden fazla drone’u tıpkı anda denetim etmek, insan operatörler için büyük bir bilişsel yük oluşturuyor. Beyin arayüzleri, bu yükü azaltarak operatörlerin zihinsel komutlarla karmaşık misyonları gerçekleştirmesini sağlıyor” dedi.
BEYİN DALGALARIYLA UÇUŞ KONTROLÜ
Sistem, elektroensefalografi (EEG) aygıtları aracılığıyla operatörün beyin dalgalarını algılıyor ve bu sinyalleri drone’ların uçuş komutlarına dönüştürüyor.
Örneğin, operatör muhakkak bir amaca odaklandığında yahut muhakkak bir hareketi düşündüğünde, sistem bu niyeti algılayarak drone sürüsünün o tarafta hareket etmesini sağladı. ASU’nun laboratuvar ortamında gerçekleştirdiği testler, bir operatörün dört drone’u eşzamanlı olarak denetim edebildiğini ve bu drone’ların karmaşık hareketler yapabildiğini gösterdi. Bu teknoloji, sırf operasyonel verimliliği artırmakla kalmıyor, birebir vakitte insan-drone etkileşiminde yeni bir çığır açtı.
MIT Technology Review’da yayımlanan bir makalede, MIT’den nöro-mühendislik uzmanı Prof. Dr. Mary Cummings, ASU’nun çalışmasını “insan-makine iş birliğinde ihtilal niteliğinde” olarak nitelendirdi. Cummings, “Zihin denetimli sistemler, bilhassa arama-kurtarma yahut askeri operasyonlar üzere süratli karar alınması gereken senaryolarda büyük bir avantaj sağlayabilir” dedi.
GELECEKTEKİ UYGULAMALAR VE POTANSİYEL
Zihin denetimli drone teknolojisinin uygulama alanları hayli geniş. Acil durum müdahalelerinde, örneğin sarsıntı yahut orman yangını üzere felaketlerde, bir operatörün birden fazla drone’u kullanarak geniş bir alanı taraması ve kurtarma takımlarına gerçek vakitli bilgi sağlaması mümkün hale gelebilir. Emsal biçimde, tarımda drone sürüleri, mahsul sıhhatini izlemek yahut ilaçlama yapmak için zihinsel komutlarla yönlendirilebilir. Savunma sanayiinde ise bu teknoloji, hassas hedefleme ve keşif misyonlarında stratejik bir üstünlük sağlayabilir.
İngiltere’deki Imperial College London’dan robotik uzmanı Prof. Dr. Yang Gao, bu teknolojinin potansiyelini şu sözlerle kıymetlendirdi:
“Zihin denetimli drone sürüleri, otonom sistemlerin insan kontrolüyle birleştiği bir geleceği temsil ediyor. Bu, hem güvenliği artırıyor hem de insan sezgisini teknolojinin süratiyle buluşturuyor.”
ZORLUKLAR VE ETİK TARTIŞMALAR
Ancak bu yenilikçi teknoloji, beraberinde birtakım zorlukları ve etik tartışmaları da getirdi.
Beyin arayüzlerinin güvenilirliği, sinyal gürültüsü ve kullanıcı yorgunluğu üzere teknik problemler şimdi büsbütün çözülmüş değil. Ayrıyeten, zihin denetimli sistemlerin berbata kullanılması yahut mahremiyet ihlalleri üzere riskler, uzmanlar ortasında önemli bir tartışma konusu. Artemiadis, bu hususta temkinli:
“Teknolojinin etik ve inançlı bir formda geliştirilmesi için sıkı düzenlemelere ve şeffaf bir geliştirme sürecine muhtaçlığımız var.”
ASU’nun HORC laboratuvarı, şu anda sistemin doğruluğunu ve kullanıcı dostu olmasını artırmak için çalışmalarını sürdürüyor. Grup, önümüzdeki beş yıl içinde bu teknolojinin saha testlerine hazır hale geleceğini öngörüyor. Artemiadis, “Bu, yalnızca drone teknolojisi için değil, insan-makine etkileşiminin geleceği için de bir dönüm noktası olacak” dedi.
GÖKYÜZÜ ZİHNE BAĞLI
Zihin denetimli drone teknolojisi, bilim kurgu sinemalarından fırlamış üzere görünse de, ASU’nun çalışmaları bu hayali gerçeğe dönüştürdü.
İnsan beyninin karmaşık komutlarını gökyüzüne taşıyan bu yenilik, drone’ların kullanımını tekrar tanımlamaya hazırlandı.
