Buz hokeyi, bugün milyonların tutkuyla takip ettiği bir spor kolu olsa da, kökenleri 19. yüzyılın soğuk Kanada kışlarına uzanıyor.

Kayıtlara geçen birinci organize maç, 1865’te Kingston, Ontario’da bir üniversite öğrencisi olan James George Aylwin Robertson tarafından düzenlendi.

Robertson, yalnızca bu tarihi maçı organize etmekle kalmadı; birebir vakitte buz hokeyinin birinci yazılı kurallarını geliştirerek sporun çağdaş halinin temelini attı. Bu teşebbüs, bir öğrencinin vizyonunun spor tarihini nasıl değiştirebileceğinin çarpıcı bir örneği olarak yankı buluyor.

1865’teki maç, Kingston Limanı’nda donmuş bir buz katmanı üzerinde oynandı. Robertson’ın liderliğinde toplanan oyuncular, o devirde şimdi standardize edilmemiş bir oyun için bir ortaya geldi.

Takımlar dokuzar bireyden oluşuyordu ve kare biçiminde bir “pak” (puck) kullanılıyordu. Bu ilkel düzenleme, buz hokeyinin kaotik tabiatını yansıtsa da, Robertson’ın kuralları, oyuna yapı ve disiplin getirdi.

McGill Üniversitesi’nden spor tarihçisi Prof. Dr. Brian Lewis, “Robertson, buz hokeyini bir sokak oyunundan organize bir spora dönüştüren birinci adımları attı. Onun kuralları, oyunun Kanada’da ve dünyada yayılmasının yolunu açtı” dedi.

Bilimsel araştırmalar, Robertson’ın katkısının ehemmiyetini doğruladı.

International Journal of Sport History mecmuasında yayımlanan bir makale, 1865 maçının, buz hokeyinin resmi kurallarla oynandığı birinci belgelenmiş aktiflik olduğunu ortaya koyuyor.

Araştırmaya nazaran, Robertson’ın geliştirdiği kurallar, daha sonra McGill Üniversitesi öğrencileri tarafından 1870’lerde rafine edilerek bugünkü haline evrildi.

Oxford Üniversitesi’nden spor sosyoloğu Dr. Heather Reid, “Robertson’ın 1865’teki teşebbüsü, sporun kurumsallaşmasında bir dönüm noktası. O periyotta bu türlü bir vizyon, hem cüret hem de yenilikçilik gerektiriyordu” yorumunda bulundu.

Dokuzar kişilik gruplar, pakın kaleye sokulması ve fizikî temasın oyunun bir modülü olması. Bu kurallar, 1875’te Montreal’deki Victoria Skating Rink’te oynanan birinci kapalı alan maçına da ilham verdi.

Kanada Spor Tarihi Derneği’nden araştırmacı Dr. Andrew Holman, “Robertson, hokeyin yalnızca bir cümbüş değil, bir sistem olarak görülmesini sağladı. Onun mirası, NHL üzere dev tertiplerin temelinde yatıyor” dedi.

Ancak Robertson’ın öyküsü, devrin kısıtlı kaynakları nedeniyle tam manasıyla belgelenemedi. Maçın ayrıntıları, lokal gazetelerde yer almasa da, kelamlı tarih ve sonraki yazışmalar sayesinde günümüze ulaştı.

Toronto Üniversitesi’nden antropolog Prof. Dr. Michael Lambek, “Robertson üzere figürler, spor tarihinin gölgede kalan kahramanlarıdır. Onun uğraşları, Kanada’nın buz hokeyiyle özdeşleşmesinde kritik bir rol oynadı” açıklamasını yaptı.

1865’te Kingston’ın buzlu sularında başlayan bu seyahat, bir üniversite öğrencisinin kararlılığıyla spor dünyasında bir ihtilali ateşledi.

Robertson’ın koyduğu kurallar, bugün hokey alanlarında yankılanan her pak vuruşunda ve her gol sevincinde hissediliyor.

Buz hokeyinin doğuşu, onun ismiyle yazılmış bir tarih olarak, hem bilimsel hem de kültürel bir miras olarak yaşamaya devam ediyor.