Büyük İstanbul depremi ne zaman olacak? Uzmanlar kritik tarihleri açıkladı

ABD’deki Georgia Southern Üniversitesi’nde çalışan Türk araştırmacı Cemil Emre Yavaş, geliştirdiği yenilikçi sarsıntı projesiyle afet idaresinde çığır açmayı amaçlıyor. Yavaş ve takımı, geliştirdikleri yapay zeka algoritmasıyla sarsıntıları evvelce iddia etme konusunda kıymetli bir muvaffakiyete imza attı. Bu algoritma, sarsıntıları 30 gün öncesinden %91,65 doğruluk oranıyla varsayım edebiliyor.

İSTANBUL ZELZELELERİ İÇİN YÜKSEK DOĞRULUK ORANI

Yapay zeka tabanlı algoritma, ABD’nin sarsıntı jenerasyonundaki California bölgesinde test edilmekle bir arada, Kuzey Anadolu Fayı’na yakınlığıyla bilinen İstanbul için de uyarlanarak test edildi. Yavaş ve takımı, İstanbul’daki mümkün sarsıntıları 30 gün öncesinden %91,65 doğruluk oranıyla iddia etmeyi başardı.

Büyük İstanbul zelzelesi konusu, Türkiye’nin mega kenti İstanbul’da yaşayan milyonlarca vatandaşı tasaya düşürüyor.

Uzmanlar, Kuzey Anadolu Fay Sınırı üzerinde bulunan İstanbul için sarsıntının kaçınılmaz olduğuna dikkat çekerken gerçekleşeceği tarih ve şiddeti konusunda kritik değerlendirmelerde bulundu.

30 YIL İÇİNDE %65 İHTİMALLE BEKLENİYOR

Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Zelzele Araştırma Enstitüsü’nden alınan bilgiye nazaran, 7.0 büyüklüğünü aşabilecek bir zelzele, İstanbul’da önümüzdeki 30 yıl içinde %65 ihtimalle bekleniyor. Zelzelenin tam olarak ne vakit olacağı net olarak bilinemese de 2020’li ve 2030’lu yılların risk açısından kritik yıllar olduğu tabir ediliyor.

BÜYÜK ZELZELE İÇİN ACİL TEDBİR ALINMALI

Yetkililer ve bilim insanları, Büyük İstanbul Sarsıntısı öncesinde acil tedbir alınması gerektiğine dikkat çekiyor. İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) ve Afet ve Acil Durum İdaresi Başkanlığı (AFAD), bilhassa yapı kontrolleri ve kentsel dönüşüm projeleri konusunda süratle adımlar atılması gerektiğini belirtiyor. 2024 yılı prestijiyle İstanbul’da birçok riskli binanın yenilenme süreci sürüyor. Lakin uzmanlar daha fazla yapı dönüşümüne gereksinim duyulduğunu tabir ediyor.

ABD VE TÜRKİYE’DE TEST EDİLDİ

Öte yandan, Yavaş’ın Projesinde ABD’nin San Diego ve Los Angeles kentlerinde çeşitli algoritmalar denendi. Los Angeles için doğruluk oranı yüzde 69’a kadar çıkarken San Diego için yüzde 98’e ulaşıldı. İstanbul’un yanı sıra bu testlerde de yüksek doğruluk oranları kaydedildi. Araştırmacılar, bu sonuçların elde edilmesi için zelzelenin büyüklüğünü, derinliğini ve bölgenin jeolojik yapısını ele alarak algoritmayı destekleyen geniş bir data kümesi oluşturdu.

‘RANDOM FOREST’ ALGORİTMASI

Yavaş ve takımının ‘Random Forest’ isimli algoritmayı kullanarak geliştirdiği varsayım modeli, geçmişte meydana gelen büyük sarsıntılar ve yer altı yapısının incelenmesiyle desteklendi. Bu yapay zeka uygulaması sayesinde, önümüzdeki 30 gün içinde meydana gelebilecek zelzelelerin büyüklüğü, sismik hareketlerin belli kriterlere nazaran tahlil edilmesiyle yüksek doğruluk oranında kestirim edilebiliyor.

RANDOM FOREST NEDİR?

Random Forest, kontrollü öğrenme usullerinden biri olup, hem regresyon hem de sınıflandırma sorunlarında kullanılan bir algoritmadır. Bu algoritma, birçok karar ağaçlarından oluşur ve her bir ağaç, farklı müşahede örneklerine dayalı olarak eğitilir. Random Forest, hiper parametre ayarlaması yapılmadan da yeterli sonuçlar verme kapasitesine sahiptir.