AYM, haksız gözaltı ve tutukluluk nedeniyle yargı mercilerince hükmedilen tazminat ölçüsünün, Yüksek Mahkemenin hükmettiği ölçülerle birebir olması gerekmediğini, fakat bu ölçüden düşük bir ölçüye hükmedilmesi halinde, tazminatın özünün zayıflayacağını belirtti.

Yüksek Mahkeme ayrıyeten, kendi belirlediği ölçünün taban tazminat ölçüsü olduğunu, yargı mercilerinin somut olayın şartlarına nazaran daha yüksek bir tazminata hükmedebileceğini kaydetti.

Alınan bilgiye nazaran, beraat yahut kovuşturmaya yer olmadığına dair karar ile sonuçlanan ceza yargılaması süreçlerinde, haklarında uygulanan gözaltı yahut tutuklama üzere muhafaza önlemleri nedeniyle tazminat davası açan müracaatçılar, bu davalarda yetersiz tazminata hükmedilmesi nedeniyle kişi hürriyeti ve güvenliği haklarının ihlal edildiği teziyle Anayasa Mahkemesine ferdî müracaatta bulundu.

Başvurular birleştirildi, ihlal ve yine yargılama kararı verildi

Başvuruları birleştirerek karara bağlayan Yüksek Mahkeme, müracaatçıların, kişi hürriyeti ve güvenliği hakkını düzenleyen 19. hususunun, hürriyetinden mahrum bırakılan şahıslara tazminat hukukunun genel prensiplerine nazaran tazminat ödeneceği kararının ihlal edildiğine karar verdi. Yeniden yargılama yapılmak üzere evraklar ilgili mahkemelerine gönderildi.

Yüksek Mahkemenin münasebetinde, maddi zararın, “‘zarara uğrayanın mevcut mal varlığı ile uygulanan muhafaza önlemi olmasaydı bu mal varlığının olacağı durum ortasındaki farktan ibaret'” olduğu belirtildi.

“AYM’nin, yetkili mahkemelerin maddi tazminat konusundaki takdirine müdahalesi kelam konusu olamaz”

İhlal ile ziyan ortasında nedensellik bağının bulunması gerektiği, hükmedilecek tazminat ölçüsünün her vakit maddi ziyana eşit olmasının gerekmediği vurgulanan münasebette, “‘Maddi tazminatın belirlenmesinde ağır ceza mahkemelerinin daha âlâ pozisyonda oldukları açıktır. Anayasa Mahkemesinin kişisel müracaat incelemesinde açıkça destekten mahrum yahut keyfî olduğu anlaşılmadıkça yetkili mahkemelerin maddi tazminat konusundaki takdirine müdahalesi kelam konusu olamaz'” tespiti yapıldı.

Gerekçede, somut olayda, ağır ceza mahkemelerinin yaptığı değerlendirmeler sonucunda kimi müracaatçıların maddi tazminat taleplerini reddetmesinin keyfî olduğu, açık ve bariz takdir yanılgısı içerdiğinin söylenemeyeceği, birtakım müracaatçılara ödenen maddi tazminat ölçüsünün ise somut olayın şartlarında orantısız olmadığının görüldüğü aktarıldı.

Bazı başvurucularla ilgili ise mahkemelerce hükmedilen manevi tazminat ölçüsünün, Anayasa Mahkemesinin emsal durumlarda ödenmesine hükmettiği ya da hükmedebileceği tazminat ölçüsüne nazaran düşük olduğu sonucuna varıldığı kaydedildi.

Kararın altında AYM’nin tablosu yer aldı

Anayasa Mahkemesinin misal olaylarda hükmedeceği tazminat ölçüleri için hazırlanan, 2016-2024 yıllara ortasına ilişkin tabloya yer verilen münasebette, “‘Manevi tazminat ölçüsünün kâfi olup olmadığı belirlenirken tazminata karar veren ağır ceza mahkemesinin karar tarihi, şayet manevi tazminat ölçüsü bölge adliye mahkemesi kararıyla değiştirilmişse istinaf mahkemesinin karar tarihi prestijiyle, Anayasa Mahkemesinin benzeri müracaatlar üzerine vereceği tazminat ölçüsüne nazaran bir karşılaştırma yapılarak uygun tazminatın belirlenmesi gerekir'” denildi.

Yüksek Mahkemenin, 2016-2024 yıllara ortası tazminat tablosu şöyle:

2016 yılı için	-Bir gün gözaltı için minimum 300 TL -Tutuklama önlemi için tutukluluk müddetine nazaran Taban: 15.000TL, Ortalama: 40.000, Azami: 100.000 TL
2017 yılı için	– Bir gün gözaltı için minimum 360 TL – Tutuklama önlemi için tutukluluk müddetine nazaran Taban: 18.000TL, Ortalama: 48.000 TL, Azami: 120.000 TL
2018 yılı için	– Bir gün gözaltı için taban 400 TL – Tutuklama önlemi için tutukluluk mühletine nazaran Taban: 20.000TL, Ortalama: 54.000 TL, Azami: 135.000 TL
2019 yılı için	– Bir gün gözaltı için taban 600 TL – -Tutuklama önlemi için tutukluluk müddetine nazaran Minimum: 29.700TL, Ortalama: 79.200 TL, Azami: 198.000 TL
2020 -2021 yılları için	– Bir gün gözaltı için minimum 600 TL – -Tutuklama önlemi için tutukluluk mühletine nazaran Minimum: 30.000TL, Ortalama: 80.000 TL, Azami: 200.000 TL
2022 yılı için	– Bir gün gözaltı için taban 1.350 TL – -Tutuklama önlemi için tutukluluk müddetine nazaran Taban: 67.500TL, Ortalama: 180.000 TL, Azami: 450.000 TL
2023 yılı için	– Bir gün gözaltı için taban 1.800 TL – -Tutuklama önlemi için tutukluluk müddetine nazaran Taban: 90.000TL, Ortalama: 240.000 TL, Azami: 600.000 TL
2024 yılı için	– Bir gün gözaltı için taban 2.970 TL – -Tutuklama önlemi için tutukluluk mühletine nazaran Minimum: 148.500TL, Ortalama: 396.000 TL, Azami: 990.000 TL