Alzheimer hastalarının kaybolmasını önlemenin yolları! Hayat kurtaran ipuçları

Alzheimer hastalığı, yalnızca hafızayı değil, taraf bulma yeteneğini de etkileyerek hastaların kaybolma riskini artırdı.

Alzheimer’s Association’a nazaran, Alzheimer hastalarının %60’ı hastalık sürecinde en az bir kere kayboluyor ve bu durum hem hastalar hem de bakıcılar için önemli bir tehlike oluşturdu. Fakat, çağdaş teknoloji, bilimsel araştırmalar ve uzman teklifleri, bu riski azaltmak için tesirli tahliller sundu.

Türkiye’den ve dünyadan uzmanların dayanağıyla, Alzheimer hastalarının güvenliğini artırmak için alınabilecek tedbirleri derlendi.

KAYBOLMA NEDEN OLUYOR?

Alzheimer, beynin istikamet bulma ve mekansal algıdan sorumlu bölgelerini etkiledi. Journal of Alzheimer’s Disease’de yayımlanan bir çalışma, hastalığın erken evrelerinde bile hastaların tanıdık yerlerde taraflarını kaybetmeye başladığını gösterdi.

İngiltere’deki Cambridge Üniversitesi’nden nörolog Prof. Dennis Chan, “Alzheimer hastaları, hipokampus ve parietal lob üzere bölgelerdeki hasar nedeniyle mekansal hafızalarını kaybediyor. Bu, meskende bile ‘eve gitme’ dileğiyle dolaşmalarına neden olabilir” dedi.

Hastalar, eski alışkanlıklarını sürdürmeye çalışarak iş yerine gitmek, birini aramak yahut temel muhtaçlıklarını karşılamak için konuttan çıkabiliyor.

EVDE GÜVENLİK İÇİN PRATİK ÇÖZÜMLER

Ev, Alzheimer hastaları için en inançlı alan olmalı, lakin bu alanın gerçek halde düzenlenmesi gerekti.

ABD’deki Mayo Clinic’ten geriatri uzmanı Dr. Angela Lunde, evde alınabilecek kolay fakat tesirli tedbirleri şöyle sıraladı:

Kapı ve pencerelerde güvenlik: Dış kapılara yüksek yahut alçak yerlere kilitler ekleyin, böylelikle hastalar bunları fark edemez. Kapılara “Dur” yahut “Çıkış Yok” üzere işaretler asmak, çıkma isteğini azaltabilir.

Alarm sistemleri: Kapı ve pencere sensörleri yahut akıllı kapı zilleri, bir kapı açıldığında bakıcıyı uyarır. Alzheimer’s Caregiving raporuna nazaran, bu sistemler kaybolma hadiselerini %40 oranında azalttı.

Eşyaları gizleme: Anahtarlar, cüzdanlar, montlar üzere dışarı çıkmayı çağrıştıran eşyaları görünmez bir yerde saklayın. Dr. Lunde, “Bu eşyalar, hastanın ‘dışarı çıkmalıyım’ dürtüsünü tetikleyebilir” diyor.

Güvenli alanlar oluşturma: Konutta yahut bahçede hastanın inançla dolaşabileceği alanlar oluşturun. Örneğin, kilitli bir bahçe çiti, hastanın açık havada vakit geçirmesini sağlarken kaybolma riskini azaltır.

Kefir Alzheimer’ı önler mi? Diyetisyen Beyza Tağraf açıkladı!

TEKNOLOJİYLE GÜVENLİK: GPS VE TIBBİ KİMLİKLER

Modern teknoloji, Alzheimer hastalarının güvenliğini artırmada ihtilal oluşturdu. Journal of Medical Internet Research’te yayımlanan bir çalışma, GPS tabanlı izleme aygıtlarının kaybolan hastaların %90’ını 24 saat içinde bulmayı sağladığını gösterdi.

Avustralya’daki Monash Üniversitesi’nden nörolog Dr. Terence O’Brien, “GPS bileklikleri yahut kolyeleri, hastanın pozisyonunu anlık olarak izlemeyi mümkün kılıyor. Bu, bilhassa erken evrelerde bağımsızlığı korurken güvenliği artırıyor” dedi.

Ayrıca, hastaların üzerinde tıbbi kimlik taşıması kritik. Alzheimer’s Association’ın MedicAlert programına katılan hastalar, kaybolduklarında kimlik bilgileri ve acil durum numaraları sayesinde süratle bulunabildi. Dr. O’Brien, “Kimlik bilekliği, hastanın ismini, hastalığını ve bir bağlantı numarasını içermeli. Bu, polisin yahut yeterli niyetli birinin hastayı ailesine ulaştırmasını hızlandırır” dedi.

Ülkemizde GPS aygıtları ve akıllı telefon uygulamaları giderek daha erişilebilir hale geldi. Ayrıyeten, lokal polis üniteleriyle bağlantı kurarak hastanın kaybolma eğilimini bildirmek, acil durumlarda süratli müdahale sağlıyor.

TOPLUMSAL FARKINDALIK VE ACİL DURUM PLANI

Kaybolma riskini azaltmanın bir öteki yolu, çevreyi bilgilendirmek. BrightFocus Foundation’ın 2021 raporuna nazaran, komşuların ve lokal işletmelerin hastanın durumu hakkında bilgilendirilmesi, kaybolma olaylarında bulunma müddetini %30 kısalttı.

ABD’deki Contra Costa County Şerif Ofisi’nden arama-kurtarma uzmanı Chris Young, “Kaybolan bir Alzheimer hastası için vakit çok kritik. Komşularınıza hastanın fotoğrafını ve irtibat bilgilerinizi verin. Lokal polise de evvelce bilgi aktarın” dedi.

UZMANLAR, ŞU ADIMLARI ÖNERDİ:

Güncel fotoğraf: Her sabah hastanın o günkü kıyafetleriyle bir fotoğrafını çekin. Bu, kaybolma durumunda polise yardımcı olur.

Telefon listesi: Acil durumlarda aranacak şahısların listesini hazır tutun.

Silver Alert gibisi programlar: Türkiye’de şimdi yaygın olmasa da, kimi ülkelerde kaybolan yaşlılar için “Silver Alert” sistemi kullanılıyor. Türkiye’de bu tıp bir sistem için farkındalık artırılabilir.

Bilim dünyasından Alzheimer hastalarına müjde! İşte 5 mucize besin

DAVRANIŞSAL YAKLAŞIMLAR: TETİKLEYİCİYİ ANLAMAK

Kaybolma davranışını önlemek için hastanın neden dolaştığını anlamak gerekti. Alzheimer’s & Dementia mecmuasında yayımlanan bir çalışma, hastaların gerilim, can zahmeti, geçmiş alışkanlıklar yahut temel gereksinimler (tuvalet, açlık) nedeniyle dolaştığını gösterdi.

İngiltere’deki Alzheimer’s Society’den bakım uzmanı Dr. Jane Gilbert, “Hastanın eski rutinlerini taklit eden aktiviteler sunmak, dolaşma isteğini azaltabilir. Örneğin, bir hasta işe gitmek istiyorsa, ona konutta kolay misyonlar verilebilir” dedi.

DR. GİLBERT, ŞU TEKLİFLERİ EKLEDİ:

Rutin oluşturma: Sabit bir günlük program, hastanın huzursuzluğunu azaltır.

Sakin ortam: Gürültülü yahut kalabalık ortamlar, hastayı gerilime sokarak dolaşma isteğini artırabilir.

Müzik ve aktivite: Hastanın sevdiği müzikleri dinletmek yahut kolay oyunlar oynamak, sakinleştirici bir tesir yaratır.

UZMANLARDAN BAKICILARA TAVSİYELER

Bakıcıların ruh sıhhati, bu süreçte kritik. ABD’deki Johns Hopkins Üniversitesi’nden psikolog Dr. Laura Gitlin, “Bakıcılar, hastanın kaybolma riskiyle başa çıkarken tükenmişlik yaşayabilir. Dayanak kümelerine katılmak ve profesyonel yardım almak, bu yükü hafifletir” dedi.

Alzheimer hastalarının kaybolma riski, hakikat tedbirlerle büyük ölçüde azaltılabilir. Meskende güvenlik düzenlemeleri, teknolojik aygıtlar, toplumsal farkındalık ve davranışsal yaklaşımlar, hastaların hem güvenliğini hem de ömür kalitesini artırdı. Bilimsel araştırmalar ve uzman görüşleri, bu tedbirlerin aktifliğini kanıtladı.