Altın nereye kadar?

Son beş yılda altın fiyatları;

• Ons-dolar altın fiyatları yüzde 166,28 oranında arttı.
• Türkiye’de nominal olarak gram- altın fiyatları yüzde 1116,77 oranında arttı.
• Türkiye de TÜFE’ye nazaran düzeltilmiş (Reel) Gram -altın fiyatları yüzde 543 oranında arttı. (Ons-dolar fiyat artışı ile gerçek gram- Lira fiyat artışı ortasındaki fark, dolar /TL kur artışından ileri geliyor.)

1. Altın fiyatları neden arttı?

a. Merkez Bankaları altın satın aldı.

Altın fiyatlarının piyasadaki en büyük belirleyicilerinden biri merkez bankalarıdır. İstikrarlı periyotlarda Merkez bankaları, rezerv olarak tuttukları ve gelir getirmeyen altın ölçüsünü azaltır ve yerine gelir getiren enstrümanlara yönelir. Global riskler artınca, Merkez Bankalarının altın talebi artar.

Dünya altın kurulu açıklamasına nazaran; Merkez Bankaları 2022 yılında tarihi bir rekora ulaşan ölçüde 1.082 ton; 2023’te 1.037 ton altın aldılar.

b. Jeopolitik tansiyon altına talebi artırdı.

Ortadoğu’daki süren İsrail savaşı, Rusya-Ukrayna savaşı üzere memleketler arası tansiyonlar, finansal yatırımları inançlı liman olarak görülen altına yönlendirdi.

c. ABD Başkanlık seçimleri

ABD ekonomik kararları tüm dünya iktisadını etkiliyor. Kimin seçileceğinin yarattığı belirsizlik var.

d. Altında arz sorunları

Altın üretiminin alt sonu yoktur. Dünya altın üretiminde birinci on ülkenin hissesi yüzde 64’tür. Bunlar içinde de en yüksek hisseye sahip ülke yüzde 12 oranı ile Çin’dir. Rusya’nın hissesi yüzde 8,4, ABD’nin hissesi yüzde 7,6’dır. Bu ülkelerin anlaşarak üretimi kısmaları mümkün görünmüyor.

Ancak altın çıkarma maliyetleri arttı. Madencilikte çevresel yansılar arttı. Bağlı olarak, kısıtlamalar altın arzını sınırladı.

e. Global ekonomik belirsizlikler

Küresel büyüme eğilimi düştü. Gelişmekte olan ülkelerin dış borç temerrüt riski arttı. Ticaret savaşları var. Dünyada demokrasi inişte, başta Rusya olmak üzere otokrasi arttı. Bağlı olarak da global siyasi tansiyonlar arttı. Altın en inançlı liman olarak kaldı.

2. Altın fiyatları bundan sonra ne olur?

A. Son yüzyılda altın fiyatları çok kırılgan oldu.

1870 ile Birinci Dünya Savaşının başladığı 1914 yılları ortasındaki periyoda birinci globalleşme çağı deniliyor. Bu periyotta, klasik altın standardı Dünya parası olarak özgün bir yere sahiptir. Bu periyotta altın standardı piyasada spekülasyonu ve kırılganlığı önlemiş; enflasyonsuz bir periyot yaşanmış ve işsizlik azalmıştır.

ABD, de Roosevelt 1930 buhranından sonra; New Deal (Yeni Düzen) ismiyle 1933 yılında iktisat yüklü bir dizi yerli program devreye soktu. 1933 yılında altın standardı terk edildi. ABD 1934 yılında (Gold Reserve Act) yasası ile ülkedeki tüm altın parayı resmi ons fiyatı 42,22 dolar üzerinden millileştirdi. Elinde altın olanlar mecburî olarak bunları ABD hazinesine devretti. Hazine altın para bulundurmaya tek yetkili kurum pozisyonuna getirildi.

İkinci Dünya Savaşından sonra; 1944 Bretton Wood’s sistemi ile bir ons altın 35 dolara bağlandı. 1970 yılına kadar sistem âlâ bir performans gösterdi ve dünya refah yıllarını yaşadı. 1971 yılında ABD bir ons altın 35 dolar taahhüdünü kaldırdı. Sonraki yıllar dolara itimat azaldı altın fiyatlarında çok dalgalanma oldu. Bir ons altın;

• 1850 yılında;18,93 dolar;
• 1900 yılında; 18,96 dolar;
• 1950 yılında; 34,72 dolar;
• 1971 yılında; 311,44 dolar;
• 1980 yılında; 615,00 dolar;
• 2000 yılında; 279,11 dolar;
• Dün 2766 dolar idi.

B. Bundan sonra altın fiyatları birebir süratle artmaz.

Rusya -Ukrayna savaşı, Mossad ve Hizbullah saldırları ve İsrail’in karşı daima saldırısı, dünyayı gerdi. Jeopolitik riskler sürdürülemez duruma geldi. Bundan sonra dünya bu meselelere tahlil bulacaktır.

Dünyada demokrasinin inişe geçmesi, Putin üzere otokrasiyi devam ettirmek için dünya barışını göremeyen dikta eğilimlerinin artmasının global maliyeti yüksek oldu. Devam etmesi mümkün değildir.

2008-2009 krizinin getirdiği konjonktürel bozulma ve eksi gerçek faiz sorunu da çözüldü. Global Besin fiyatları birkaç yıl daha düşecektir. Tek risk gelişmekte olan ülkelerin dış borç temerrüt riskidir.

Riskler azaldığı için, altın fiyatlarında spekülatif artışlar da duracaktır.