Sabahları durdurulamayan hapşırık neyin habercisi? İşin uzmanları anlatıyor
Her sabah burnunuzda bir kaşıntı, gerisi gerisine gelen hapşırık nöbetleri ve durmak bilmeyen burun akıntısı… Şayet bu senaryo size tanıdık geliyorsa, yalnız değilsiniz. Dünya genelinde milyonlarca insan, bilhassa sabah saatlerinde ortaya çıkan hapşırık krizleriyle uğraş ediyor. Pekala, bu rahatsızlığın arkasındaki gerçek sebep nedir?
Bilimsel araştırmalar ve uzman görüşleri, bu sorunun ekseriyetle alerjik rinit ya da halk ortasında bilinen ismiyle saman nezlesinden kaynaklandığını ortaya koydu. İşte sabah hapşırık krizlerinin perde gerisi ve alınabilecek tedbirler…
ALERJİK RİNİT: HAPŞIRIK KRİZLERİNİN BAŞ AKTÖRÜ
Hapşırık, bedenin burun mukozasını tahriş eden yabancı hususları dışarı atma sistemi. Lakin sabahları sıkça görülen peş peşe hapşırıklar, çoklukla alerjik rinitin bir işareti.
Uzmanlar, “Alerjik rinit, polen, toz, küf yahut evcil hayvan tüyleri üzere alerjenlerin burun mukozasına yapışmasıyla tetikleniyor. Bu durum, sabah saatlerinde daha ağır hissedilen hapşırık nöbetlerine, burun tıkanıklığına ve geniz akıntısına yol açıyor” dedi.
Bilimsel araştırmalar, alerjik rinitin bilhassa endüstriyel ülkelerde yaygın olduğunu gösterdi.
Uzmanlar, “Son çalışmalar, alerji sıklığının çağdaş toplumlarda %30’a ulaştığını ortaya koydu. Bağışıklık sistemi, zararsız unsurları tehdit olarak algılıyor ve bu da hapşırık, kaşıntı ve burun akıntısı üzere belirtileri tetikliyor” açıklamasında bulundu.
SABAHLARI NEDEN DAHA FAZLA HAPŞIRIYORUZ?
Sabah hapşırık krizlerinin artmasının birkaç nedeni var. Uzmanlar, bu durumun çevresel faktörlerle yakından alakalı olduğunu belirtti. Harvard Tıp Fakültesi’nden Alerji ve İmmünoloji Uzmanı Dr. Mariana Castells, “Polenlerin ağır olduğu sabah saatlerinde, bilhassa bahar ve sonbahar mevsimlerinde, alerjik tepkiler artıyor. Ayrıyeten, gece boyunca biriken toz ve küf, sabahları hapşırık krizlerini tetikleyebilir” dedi.
The New England Journal of Medicine’de yayımlanan bir çalışma, alerjik rinitin sabah saatlerinde daha besbelli olduğunu ve bunun burun mukozasının gece boyunca alerjenlere maruz kalmasından kaynaklandığını doğruladı. Ayrıyeten, gerilim ve sigara dumanı üzere faktörler de alerjik yansıları şiddetlendirebildi.
Dr. Castells, “Stres, bağışıklık sistemini zayıflatarak alerjik tepkileri daha bariz hale getirebilir” ikazında bulundu.
PEŞ PEŞE HAPŞIRIKLARIN BİLİMSEL AÇIKLAMASI
Peki, neden birtakım beşerler tek bir hapşırıkla yetinmez de arkası arkasına hapşırır? Pensilvanya Üniversitesi’nden yürütülen bir araştırma, hapşırığın burun içindeki dokuları “yeniden başlatan” bir sistem olduğunu ortaya koydu.
Araştırmanın baş müellifi Dr. Noam Cohen, “Hapşırık, burun mukozasındaki tahriş edici hususları temizlemek için bir sıfırlama sistemi üzere çalışır. Fakat alerjik durumlarda, histamin salınımı hudut hücrelerini daima uyarır ve bu da peş peşe hapşırıklara yol açar” dedi.
Üçlü hapşırıkların sırrı ise daha derinlerde yatıyor. Dr. Cohen’e göre, ilk hapşırık tahriş edici hususları yerinden oynatıyor, ikinci hapşırık bu hususları burun boşluğuna taşıyor ve üçüncü hapşırık ise bunları büsbütün dışarı atıyor. Fakat alerjik rinit hastalarında bu süreç, tam paklık sağlanana kadar tekrarlayabiliyor.
ÇÖZÜM TEKLİFLERİ: ALERJİDEN KAÇIN, RAHAT NEFES AL
Uzmanlar, sabah hapşırık krizlerini azaltmak için alınabilecek kimi tedbirleri sıraladı:
Alerjenlerden uzak durun: Polenlerin ağır olduğu sabah saatlerinde pencereleri kapalı tutun. Konutta toz birikimini önlemek için tertipli paklık yapın ve HEPA filtreli hava temizleyiciler kullanın.
Burun yıkama: Tuzlu suyla burun yıkama, alerjenleri temizlemede tesirli bir prosedür. Dr. Soygür, “Nazal irrigasyon, burun mukozasını rahatlatarak hapşırık sıklığını azaltabilir” diyor.
İmmünoterapi (alerji aşısı): Alerjenlere karşı duyarsızlaştırma tedavisi, uzun vadeli bir tahlil sunabilir. Dr. Castells, “Aşı tedavisi, alerjik rinit semptomlarını %80’e varan oranda azaltabilir” diyor.
Doktor denetimi: Daima hapşırıklar, alerji testleriyle değerlendirilmeli. Dr. Sınayan, “Her hapşırık alerji olmayabilir. Grip, nezle yahut sinüzit üzere durumlar da benzeri belirtilere yol açabilir” ihtarında bulunuyor.
SONBAHAR HAPŞIRMA SENDROMU: YENİ BİR TEHDİT Mİ?
Uzmanlar, “sonbahar hapşırma sendromu” ismini verdikleri bir fenomeni tanımladı. Sonbaharda alerjik rinit hadiselerinde bariz bir artış yaşanıyor. Bunun nedeni, kapalı alanlarda biriken toz ve küfün alerjik reaksiyonları tetiklemesi.
Cleveland Clinic’ten Dr. Sandra Hong, “Kışa girerken iç yerlerde geçirilen vakit artıyor. Bu da toz akarlarına ve küfe maruziyeti artırarak hapşırık krizlerini tetikliyor” dedi.
HAPŞIRIĞI TUTMAYIN, LAKİN TEDBİR ALIN!
Hapşırığı tutmanın önemli sıhhat meselelerine yol açabileceği konusunda uzmanlar hemfikir.
Dr. Hong, “Hapşırığı bastırmak, burun ve sinüslerde basınç artışına neden olabilir, bu da yüz hassasiyetine yahut az durumlarda sinüs yaralanmalarına yol açabilir” dedi.
Hapşırırken ağız ve burnu bir mendille kapatmak, hem mikropların yayılmasını önlüyor hem de etrafınızdakileri müdafaanız önerildi.
Sabah hapşırık krizleri, yalnızca bir rahatsızlık değil, birebir vakitte ömür kalitesini düşüren bir sıhhat meselesinin habercisi olabilir.
Uzmanlar, belirtileri ciddiye alarak bir kulak burun boğaz yahut alerji uzmanına başvurmanın değerini vurguladı.
