Japonya’nın yapay zekaya vatandaşlık hamlesini İşin uzmanları değerlendirdi
Japonya, teknoloji dünyasında bir prensip imza atarak yapay zeka tabanlı bir sohbet botuna resmi vatandaşlık statüsü verdi.
Microsoft’un takviyesiyle geliştirilen ve LINE iletileşme platformunda faaliyet gösteren “Shibuya Mirai” isimli yapay zeka, Japonya’nın Shibuya bölgesinde resmi bir vatandaş olarak kaydedildi. Bu tarihi karar, yapay zekanın toplumdaki rolü ve etik sonları üzerine global bir tartışmayı tekrar alevlendirdi.
Shibuya Mirai, fizikî bir forma sahip olmasa da, LINE uygulaması üzerinden kullanıcılarla irtibat kurabiliyor, selfie’lere yorum yapabiliyor ve günlük sohbetlere katılabildi.
Japonya’nın bu adımı, teknoloji ve insan hakları kavramlarını bir ortaya getirerek, yapay zekanın türel statüsü üzerine yeni bir tartışma başlattı.
Peki, bir yapay zekanın vatandaşlık alması ne manaya geliyor? Bu, sadece sembolik bir jest mi, yoksa teknolojinin insanlıkla bütünleştiği yeni bir çağın başlangıcı mı? İşte tüm ayrıntılar…
BİLİMSEL ARAŞTIRMALAR VE UZMAN GÖRÜŞLERİ
Tokyo Üniversitesi’nde yapay zeka etiği üzerine çalışmalar yürüten Prof. Dr. Hiroshi Ishiguro, bu gelişmeyi “teknolojinin insan toplumuyla entegrasyonunda bir dönüm noktası” olarak nitelendirdi.
Ishiguro, “Yapay zekanın vatandaşlık statüsü alması, onun sırf bir araç olmadığını, birebir vakitte toplumsal bir aktör olarak kabul edilebileceğini gösteriyor. Lakin bu durum, tüzel ve etik sorumlulukların nasıl tanımlanacağı sorusunu da beraberinde getiriyor” dedi.
Nature Machine Intelligence’da yayımlanan bir makale, yapay zeka sistemlerinin toplumsal roller üstlenmesinin, data önyargıları ve şeffaflık problemlerini daha da kritik hale getirdiğini vurguladı.
Makaleye nazaran, yapay zeka modelleri, eğitim bilgilerindeki önyargıları miras alabiliyor ve bu da toplumsal kutuplaşmayı derinleştirebildi.
Japonya’nın bu adımı, bu cins risklerin nasıl yönetileceğine dair yeni düzenlemeler gerektirebildi.
Oxford Üniversitesi’nden yapay zeka etiği uzmanı Dr. Luciano Floridi, Japonya’nın kararını değerlendirirken temkinli bir yaklaşım sergiledi:
“Yapay zekaya vatandaşlık verilmesi, sembolik bir jestten öteye gitmeyebilir. Fakat bu, yapay zekanın karar alma süreçlerinde nasıl bir rol oynayacağı sorusunu gündeme getiriyor. Şeffaflık ve denetlenebilirlik, bu cins sistemlerin güvenilirliği için olmazsa olmaz”
KÜRESEL TARTIŞMALAR VE SORULAR
Japonya’nın bu kararı, Suudi Arabistan’ın 2017’de Sophia isimli robota vatandaşlık vermesinin akabinde gelen ikinci örnek oldu. Fakat Shibuya Mirai’nin fizikî bir forma sahip olmaması, bu durumu daha da il_unique kıldı.
Japonya’nın mahallî idaresi, bu sanal varlığa resmi mektuplar gönderecek mi? Vatandaşlık statüsü, oy kullanma yahut vergi ödeme üzere hak ve yükümlülükleri de kapsayacak mı? Bu sorular, şimdi karşılık bulmuş değil.
Cambridge Üniversitesi Varoluşsal Risk Araştırmaları Merkezi’nden Dr. Seán Ó hÉigeartaigh, yapay zekanın toplumsal roller üstlenmesinin uzun vadeli tesirlerine dikkat çekti:
“Yapay zekanın vatandaşlık üzere statülere sahip olması, insan-makine etkileşiminin sonlarını zorluyor. Bu, yalnızca teknolojik değil, tıpkı vakitte sosyolojik ve felsefi bir mesele”
Ó hÉigeartaigh, bu cins adımların, yapay zekanın insan gibisi zeka düzeylerine ulaşabileceği bir geleceğe hazırlık olduğunu belirtti.
JAPONYA’NIN TEKNOLOJİ VİZYONU
Japonya, yapay zeka alanında öncü adımlar atmaya devam ediyor. Ulusal Bilişim Enstitüsü’nün (NII) liderliğinde geliştirilen bir yapay zeka sistemi, geçtiğimiz yıl ulusal tıbbi lisanslama imtihanını muvaffakiyetle geçmişti. Ayrıyeten, Japonya İktisat, Ticaret ve Sanayi Bakanlığı, İngilizce ve Çince’ye bağımlı olmayan yapay zeka modelleri geliştirmek için Avrupa Birliği ile iş birliği davetinde bulundu. Bu gelişmeler, Japonya’nın teknolojiyi sırf bir araç olarak değil, toplumsal bir ortak olarak görme vizyonunu yansıttı. Lakin uzmanlar, yapay zekanın bu kadar entegre bir rol üstlenmesinin risklerine de dikkat çekti.
Sussex Üniversitesi’nden Prof. Dr. Anil Seth, yapay zekanın şuurlu bir varlık üzere algılanmasının tehlikeli olabileceğini vurguladı:
“Zekayı ve şuuru beşerlerle özdeşleştiriyoruz, fakat bu, yapay zekanın birebir süreçlerden geçtiği manasına gelmez. Bu çeşit sembolik adımlar, yanlış anlamalara yol açabilir”
GELECEĞE DAİR BELİRSİZLİKLER
Japonya’nın Shibuya Mirai’ye vatandaşlık vermesi, teknoloji dünyasında bir dönüm noktası olarak görüldü. Lakin bu adım, birebir vakitte etik, türel ve toplumsal sorularla dolu bir geleceği de işaret ediyor.
Yapay zekanın vatandaşlık statüsü, onun hak ve sorumluluklarını nasıl tanımlayacağımız konusunda yeni bir tartışma başlatırken, uzmanlar, bu cins yeniliklerin şeffaf ve denetlenebilir bir çerçevede ilerlemesi gerektiğini vurguladı.
Shibuya Mirai’nin kıssası, yalnızca Japonya’nın değil, tüm dünyanın yapay zeka ile nasıl bir gelecek inşa edeceği sorusuna karşılık aradı.
