Türkiye’nin tahıl ambarı ‘Konya Ovası’ çöküyor: Binlerce obruk oluştu! Peki çözüm var mı?
Türkiye’nin kurak ve yarı kurak iklim neslinde yer alması, global ısınma, iklim değişikliği ve yağış rejimindeki bozulmalar kuraklık riskini artırıyor.
Kocaeli Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü’nden Dr. Özge Can Ataş, yeraltı suyu kaynakları ve Konya Ovası’ndaki obruklar hakkında açıklamalarda bulundu.
Ataş, iklim değişikliğinin kuraklığı ve su kaynaklarını olumsuz etkilediğini, yağış rejimindeki değişimlerin yağış ölçüsünü azalttığını belirtti. “Yağış ve buharlaşma istikrarı bozulduğunda hidrolojik istikrar de sarsılıyor. Global ısınmaya bağlı kar yağışlarının azalması, yüzey ve yeraltı suyu ölçüsünü düşürüyor.” dedi.
Obruklar Konya’yı yutuyor: Sayıları 3 bine yaklaştı
KURAK PERİYODA GİRDİK
“Yeraltı suları tükeniyor mu?” sorusuna Ataş, Türkiye’deki yağışın yüzde 65’inin buharlaştığını, kalan kısmın yüzey akışına geçtiğini ve bir kısmının yeraltını beslediğini açıkladı. “Yeterli kar yağışı olursa yüzey suları yeraltı sularını dayanaklar ve bu döngü devam eder. Lakin global ısınma, artan sıcaklık ve buharlaşma, azalan yağışlarla su kütlelerini olumsuz etkiliyor,” dedi. İklim krizinin buzulları erittiğini, okyanus akıntılarını ve mevsimleri değiştirdiğini belirten Ataş, “Türkiye kurak bir periyoda girdi. Global ısınmanın tesirlerini azaltmak ve su kaynaklarını korumak için acil tedbirler alınmalı.” diye konuştu.
SANAYİ VE NÜFUS ARTIŞI SU GERİLİMİNİ ARTIRIYOR
Türkiye’nin su potansiyelinin faal kullanılması gerektiğini vurgulayan Ataş, “Nüfusumuz 86 milyon, 2050’de 100 milyona ulaşacak. Kişi başına düşen 1500 metreküp su, sanayi ve tarım nedeniyle azalacak. Su gerilimi artıyor.” dedi.
YERALTI BARAJLARI VE ÖNLEMLER
Türkiye’de 100’ün üzerinde yeraltı barajı üretimi sürüyor. Ataş, “İklim değişikliği su kaynaklarını azaltıyor. Şiddetli sağanaklar ve kentleşme, yüzey barajlarında su depolamayı zorlaştırıyor. Buharlaşma artışı su kaybını hızlandırıyor. Yeraltı barajları, akiferlerde suyu depolayarak tarım ve içme suyu sağlıyor. Gölge topları üzere yollarla buharlaşma önlenebilir.” dedi.
Harran Ovası’nda dev obruklar oluştu
KONYA’DAKİ OBRUKLAR GERİ DÖNDÜRÜLEMEZ
Konya Ovası’ndaki obrukların geri dönüşü olmadığını belirten Ataş, “Küresel ısınma, kuraklık ve denetimsiz yeraltı suyu çekimi obruk oluşumunu tetikledi. İç Anadolu en az yağış alan bölge. 1930’lardan itibaren tarımda artan yeraltı suyu kullanımı, 60 bini ruhsatsız 90 bin kuyudan yapılan çekimlerle karbonatlı kayaçların çökmesine yol açtı. Binlerce obruk oluştu. Artık tedbir alınmalı.” dedi.
KOCAELİ’DE SU YÖNETİMİ
Kocaeli’nin su idaresinde dikkatli olunması gerektiğini vurgulayan Ataş, “Yuvacık Barajı ve Sapanca Gölü’nden su sağlanıyor. 2006 ve 2016’daki kuraklıkta İSU süratli tedbirler aldı. 100’e yakın acil yeraltı suyu sondajı var. Namazgah, Gökçe, Ballıkaya ve Akçay barajları mevcut. 2040’a kadar su sorunu öngörülmüyor, lakin kaynaklar korunmalı.” dedi.
Ataş, yabanî sulamanın su kaynaklarını ve toprak kalitesini olumsuz etkilediğini, bu metodun terk edilmesi gerektiğini ekledi.
KONYA OVASI’NIN ÖNEMİ
Konya Ovası, Türkiye’nin en büyük ovası olup tarım ve iktisat açısından kritik bir bölgedir. “Türkiye’nin tahıl ambarı” olarak bilinen ova, buğday, arpa, şeker pancarı, mısır ve ayçiçeği üzere eserlerin üretiminde önderdir. Ülkenin ziraî üretiminin yaklaşık yüzde 10’unu karşılar ve sulama projeleriyle verimliliği artmıştır.
Ova, Konya, Karaman, Aksaray ve Niğde vilayetlerini kapsayan geniş bir alana yayılır. Ziraî çeşitliliği ve yüksek randımanı, bölgeyi besin güvenliği açısından stratejik kılar. Ayrıyeten, hayvancılık ve tarıma dayalı sanayi için değerli bir merkezdir.
Konya’da obruk oluşumu cep telefonu kamerasında
Ancak, denetimsiz yeraltı suyu kullanımı, kuraklık ve iklim değişikliği nedeniyle oluşan obruklar, ovanın geleceğini tehdit ediyor. Binlerce obruk, tarım yerlerini ve yerleşim yerlerini riske atarken, su kaynaklarının azalması üretimi zorlaştırıyor.
Konya Ovası, tarih boyunca medeniyetlere konut sahipliği yapmış, kültürel ve arkeolojik açıdan da güçlü bir bölgedir. Çatalhöyük üzere UNESCO Dünya Mirası alanları, ovanın tarihî kıymetini artırır.
Konya’da obruk kabusu! Kent merkezine yaklaşıyor
Sürdürülebilir tarım ve su idaresi, ovanın geleceği için kritik değere sahiptir. Uzmanlar, obruk oluşumunu durdurmak ve verimliliği korumak için acil tedbirler alınması gerektiğini vurguluyor.
