Bütçe açığı dikiş tutmuyor! İktidar 3 trilyondan vazgeçti…
AKP iktidarının yıllardır sürdürdüğü vergi siyasetlerinin dar gelirli yurttaşlar üzerindeki tesiri ağırlaşırken, Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in dolaysız vergileri artırma ve dolaylı vergilerin hissesini düşürme istikametindeki telaffuzları alanda karşılık bulmuyor.
2025 bütçesinde iktidarın, vergi istisna ve muafiyetleri aracılığıyla 3 trilyon 5 milyar TL fiyatındaki vergi gelirinden vazgeçtiği ortaya çıktı.
“DENETİM SEFERBERLİĞİ” ALTINDA CEZAYLA GELİR ARAYIŞI
Vergi gelirlerini artırmak emeliyle Gelir Yönetimi Başkanlığı’nı (GİB) “seferberliğe” çağıran Şimşek, Organize Sanayi Bölgeleri ve kentler ortası yollarda polis eşliğinde kontrol gruplarıyla yeni bir uygulamayı hayata geçirmeye hazırlanıyor. Lakin 40 bini taşrada olmak üzere toplamda sadece 40 bin 665 işçiyle çalışan GİB’in, bu derece kapsamlı bir kontrol yükünü kaldıracak kapasiteye sahip olmadığı dikkat çekiyor.
Öte yandan, dolaylı vergilerde rastgele bir indirim öngörülmemesi, fakirden alınan verginin artarak devam edeceğine işaret ediyor. GİB’in 2024 Faaliyet Raporu’na nazaran, KDV ve ÖTV’nin toplam vergi gelirlerindeki hissesi %51,71 olurken, öbür dolaylı vergilerle birlikte bu oran %65,9’a ulaştı. Dolaysız vergilerin oranı ise yalnızca %34,1’de kaldı.
ZENGİNE MUAFİYET, FAKİRE VERGİ
Son 10 yılda dolaylı vergilerin toplam vergiler içindeki hissesinin ortalama %66 olduğu görülüyor. Bu sistemde işsiz de, emekli de, minimum fiyatlı de yaptığı her harcamada zenginle tıpkı oranda vergi öderken; yüksek kar ve servet sahipleri ise gelirlerinin büyük kısmını vergiden muaf biçimde saklayabiliyor.
2025 bütçesinde vergi harcamaları kaleminden görülen 3 trilyon 5 milyar TL’lik muafiyet ve istisna, iktidarın ekonomik krizin faturasını kimlere çıkardığını da gözler önüne seriyor. Bu tablo, sırf bütçedeki gelir adaletsizliğini değil, birebir vakitte derinleşen toplumsal eşitsizliklerin de temel nedenini oluşturuyor.
EK BÜTÇE VE AĞIR BORÇ YÜKÜ KAPIDA
Ocak–Mart devrinde bütçe açığı 702 milyar TL’ye yaklaşırken, nisan sonunda bu açığın 1 trilyon TL’yi bulması bekleniyor. Bu da yıl sonu için hedeflenen 1.9 trilyon TL’lik açık kestiriminin birinci dört ayda yarı yarıya gerçekleştiği manasına geliyor. Uzmanlara nazaran yıl sonu sapmasıyla birlikte yeni bir ek bütçe gündeme gelecek.
Mart ayında Merkez Bankası’nın faiz artışıyla birlikte kamu borçlanma faizleri de artarken, Hazine, 100 TL’lik borç ödemesi için artık 130-140 TL ortasında yeni borç almak zorunda kalıyor.
VERGİ ADALETİ KELAMDA KALDI
Zülfikar Doğan’ın ANKA için kaleme aldığı değerlendirmeye nazaran, Şimşek’in vergi adaleti söylemi, gerçekçi bir vergi ıslahatı yerine günü kurtarma siyasetleriyle hudutlu. 3 trilyon TL’yi bulan vergi ayrıcalıkları ve dolaylı vergilere devam edilmesi, iktidarın gerçek manada adil bir vergi nizamı kurma niyetinde olmadığını gösteriyor.
İktidarın vergi siyasetleri, kaynak arayışında dar gelirliyi maksat alırken; büyük sermaye kümelerine sağlanan istisna ve muafiyetler kamu bütçesindeki kara deliği büyütmeye devam ediyor.
