Türkiye’nin en büyük banknotu olan 200 TL, 2009’da piyasaya sürüldüğünde 120 dolarlık bedeliyle dikkat çekmişti. Lakin geçen 15 yılda enflasyonun tesiriyle alım gücü önemli formda eridi. Haber Hürriyeti’nin yaptığı tahlile nazaran 2009’da 20 kilo beyaz peynir yahut 14 kilo dana eti alınabilen 200 TL, Nisan 2025 prestijiyle sırf 5 dolar pahasında. Bugün 350 TL’ye ulaşan beyaz peynir fiyatıyla 1 kilo bile alınamazken, dana eti kilosu 650 TL’ye çıkarak 200 TL ile 300 gram et alımı lakin mümkün kılıyor. Bu durum, piyasada daha büyük kupürlü banknotlara olan gereksinimi gündeme getirirken, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) basım maliyetleri de tartışma konusu oldu.

200 TL’NİN ALIM GÜCÜ EROZYONA UĞRADI

2009’da tanıtıldığında 200 TL, 10 buçuk TL’lik beyaz peynir fiyatıyla yaklaşık 19 kilo peynir, 14 TL’lik dana etiyle ise 14,3 kilo et satın alabiliyordu. Fakat 2018’den itibaren hızlanan enflasyon bilhassa 2020’li yıllarda üç haneli düzeylere ulaşarak banknotun bedelini sert biçimde düşürdü. Nisan 2025’te 1 doların 40 TL’ye dayandığı bir ortamda, 200 TL’nin alım gücü 5 dolar civarına geriledi. Bu erozyon, çarşı-pazarda vatandaşlar tarafından net bir formda hissedilirken, iş dünyası ve ekonomistler daha büyük kupürlü banknotların basılması gerektiğini savunuyor.

PİYASADAN BÜYÜK BANKNOT ÇAĞRISI

Ekonomistler, 2009’daki 120 dolarlık alım gücünü baz alarak günümüz şartlarında en büyük banknotun 5 bin TL civarında olması gerektiğini hesaplıyor. Lakin piyasa temsilcileri, 500 TL yahut 1000 TL’lik banknotların dahi kâfi olacağını söz ediyor. TCMB’ye yakın kaynaklar ve iktisat uzmanları, büyük kupür basımının şimdi planlanmadığını belirtiyor. Kulislerde, hükümetin enflasyonun yüksekliğini resmen kabul etmek istememesi nedeniyle bu adıma aralı durduğu konuşuluyor. Hükümetin, muhalefetin “Paramızı pul ettiniz” tenkitlerinden kaçınmak için 200 TL’de ısrar ettiği öne sürülüyor.

4 YILDA 171 MİLYON DOLARA YALNIZCA BANKNOT BASILDI

TCMB Banknot Matbaası Genel Müdürlüğü’nün bilgilerine nazaran, sirkülasyondaki banknot sayısı 2022’de 3,54 milyar adetken, 2024’te 5 milyara yaklaştı. Bu artışın büyük kısmı, enflasyon nedeniyle 200 TL’lik banknotlara olan talepten kaynaklandı. 2022’de 493 milyon adet 200 TL basılırken, 2023 ve 2024’te bu sayı 1 milyonu geçti. Lakin bu ağır basım, maliyetleri artırıyor. TCMB’nin 2021’de banknot kâğıdı ve mürekkep sarfiyatları 265 milyon TL (30 milyon dolar) iken, 2022’de 508 milyon TL’ye (40 milyon dolar) yükseldi. 2023’te 48 milyon dolar, 2024’te ise 53 milyon dolar olarak kestirim ediliyor. Bu da 4 yıllık bir müddette 171 milyon dolar yapıyor. 100 banknotun basım maliyeti ise 2021’de 1 dolar iken, 2024’te 1,25 dolara çıktı; bu da yüzde 25’lik bir artış manasına geliyor.

MİLYON DOLARLAR ÇÖPE GİDİYOR

Uzmanlara nazaran, 1000 TL’lik banknot basılması halinde 53 milyon dolarlık mevcut maliyet 10 milyon dolara, 500 TL’lik banknotla ise 20 milyon dolara inebilir. Son iki yılda büyük kupür basılmaması, Türkiye’ye 50 milyon dolardan fazla ek maliyete neden oldu.